Styphnolobium japonicum (Sofora)

Styphnolobium japonicum (Sofora), Baklagiller ailesine bağlı Sofora cinsinden genellikle 15 ila 25 metre büyüyebilen bir ağaçtır.

Tanımı#

Kabuk gri kahverengi ve boyuna şeritlidir. İlk yılın dalları yeşil renkli ve çıplaktır. Yapraklar 15 ila 25 cm uzunluğunda, almaşlı dizilişli, teleksi ve 9 ila 21 arası sayıda yaprakçık halindedir. Sitipüller yumurtamsı ila şeritsi ve dökülücüdür. Yaprakçıklar yumurtamsı mızraksı ya da yumurtamsı dikdörtgensi, 2,5 ila 6 cm uzunluğunda, 1,5 ila 3 cm genişliğinde, kağıtsı, mumlu, tabanı genişçe kamamsı ila yuvarlak ve ucu sipsivridir. Çiçek durumu terminal ve 30 cm uzunluğundadır. Çiçekler erseliktir.

Çanak çan biçimli, beş adet küt uçlu ve havlı dişlidir. Taç beyaz ya da kremsi sarı renkli; bayrakçık genişçe yumurtamsı, kısa pençeli, tabanı yüreksi; kanatçıklar yumurtamsı dikdörtgensi ve kayıkçık kanatçıklardan daha geniştir. Ercikler on adet, uzunlukları farklı, serbest ve kalıcıdır. Yumurtalık tüysüzcedir. Meyve yeşil renkli, tesbihsi, 2,5 ila 5 cm uzunluğunda, 1 cm genişliğinde, tohumların arasında belirgin biçimde daraltılmış ve etlidir. Tohumlar 1 ila 6 arası sayıda, sarı yeşil renkli ve ovaldir; bunlar kasım ayında olgunlaşır. Dilimizde sofora adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Çin’de yayılış gösterir. Ancak peyzaj bitkisi değeri nedeniyle dünyanın büyük bölümüne yayılmıştır. Park ve bahçelerde görülmektedir. Umumiyetle temmuz ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi deniz seviyesinden 600 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca ekşi bakla anlamına gelir ve bu bağlamda cinsin meyvelerinin tadına işaret eder. Cinsin Türkçe adı olan sofora, Sophora (Acımeyan) cinsinden muharref gibi gözükmekte. Bu cins önceden Sophora cinsi altında listelenirdi. Epitet Latince Japonya anlamına gelir ve açık bir şekilde türün tip yerine işaret eder ancak tür Çin endemiğidir.

Kullanımı#

Genç yaprak ve çiçekleri pişirilerek tüketilebilir. Yaprak ve çiçeklerinden çay elde edilir. Tohumlarından nişasta, bunun yanında tohum ve çiçeklerinden sarı boya elde edilmektedir. Zehirli olan sitozin içerir. Hamile kadınlara reçete edilmemelidir. Ayrıca meyvelerin düşüğe neden olabileceği rapor edilmiştir. İdrar söktürücü, yumuşatıcı, ateş düşürücü ve toniktir. Çiçekler ve tomurcuklar antibakteriyel, kandaki kolesterol seviyesini düşürücü, iltihap giderici, spazm çözücü, hemostatik ve hipotansiftir. Tohumlar kusturucu ve hemostatiktir. Baş dönmesi, kırmızı gözler, baş ağrısı ve hipertansiyon tedavisinde kullanılır. Yapraklar müshil etkilidir.