Smilax excelsa (Dikenucu)

Smilax excelsa (Dikenucu), Dikenucugiller ailesine bağlı Dikenucu cinsinden 20 metre kadar büyüyebilir.

Tanımı#

Gövdede en azından alt bölümde dikenler görülmektedir. Yapraklar genişçe yumurtamsı, tabanda yuvarlak ila yüreksi, 4 ila 11 cm uzunluğunda, 3 ila 10 cm genişliğinde ve kenarları genellikle çıplaktır. Bunlar kalıcı ya da geç dönemde dökülücüdür. Çiçek durumu şemsiye halinde, 2 ila 14 adet çiçekli ve beyazımsı sarı renklidir. Çiçek durumu sapı 5 ila 15 mm uzunluğunda ve çiçek sapı ile aynı uzunlukta ya da daha uzundur. Erkek çiçek örtüsü bölümleri 5,5 ila 7 mm uzunluğuna ve soluk bronz renklidir. Meyveler küme halindedir, olgunlaşınca kırmızı olurlar ve üç tohum barındırırlar. Dilimizde anadolu saparnası, öz dikeni, zimbilaçi, zimilaci, zimilas, gıcırdak dikeni, kuşevin, zimilaçi dikeni, diken ucu, kırçan ve merucen adları ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Doğal olarak Balkanlar ile Kafkasya arasında kalan bölgede yayılış gösterir. Ormanlık alanlar, dere kenarı ve çalılıklarda görülen bitki umumiyetle nisan ve mayıs ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 700 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adının kaynağı Antik Yunan mitolojisidir. Crocus adında bir genç orman perisi Smilax’a âşık olur ancak bu aşk nedeniyle tükenerek çiğdem çiçeğine dönüşür. Bu hikâyede adı geçen orman perisi Smilax ise, tırmanıcı Smilax bitkisine dönüşür. Epitet Latince yüce anlamına gelir ve bu bağlamda türün ağaçlara tırmanmasına işaret eder.

Kullanımı#

Turşusu yapılmaktadır. Aralık ayında bu bitkinin meyveleri ile Ruscus aculeatus gövdeleri birleştirilerek kokina adı altında satılmaktadır. Terletici, müshil, kan temizleyici özelliği vardır. Ayrıca cilt sorunlarında başvurulmuştur. Frenginin tedavisinde kullanılmıştır. Tükürük bezlerini çalıştırır. Bunun yanında romatizmal sorunlar ve böbrek hastalıklarında kullanılmıştır. Genç sürgünler kanser tedavisinde kullanılmıştır. Yara, çıban ve karın ağrısı vakalarında başvurulur.