Sideritis montana subsp. remota (Mor karaçay)

Sideritis montana subsp. remota (Mor karaçay), Ballıbabagiller ailesine bağlı Dağçayı cinsinden genellikle 10 ila 40 cm büyüyebilen tek yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Gövde basit ya da tabandan dallı, seyrek ya da yoğun biçimde yünlü ve yeşilimsidir. Yapraklar dikdörtgensi ila mızraksı ya da şeritsi, sivri ya da mukronat uçlu, tepeye doğru ıraksak biçimde dişli ya da düz, 1 ila 3 cm uzunluğunda, 2 ila 10 mm genişliğinde ve en alttaki kısa saplıdır. Çiçek halkaları çok sayıda, ıraksak ya da küme halinde, 4 ila 6 adet çiçekli ve en üstteki bırahte sıklıkla sarı renklidir. Çanak çok simetrili, 6 ila 10 mm uzunluğunda, dişlerin uzunlukları eşit, dikdörtgensi ila yumurtamsı ve 3 ila 5 mm uzunluğundadır. Taç başlangıçta sarı iken zamanla kahverengi siyah renge döner ve 5 ila 7 mm uzunluğundadır. Bitki yoğun biçimde ülgerli yünlü ve halkalara yakın kaba tüyler 5 mm uzunluğundadır. Zehirli bir bitki olduğu rapor edilmektedir. Dilimizde mor karaçay adı ile bilinmektedir.

Anahtar#

1. Bitki seyrek ila orta derecede ülgerli yünlü, yeşil, tüyler eşit dağıtılmış subsp. montana

1. Bitki yoğun derecede ülgerli yünlüdür. Çiçek halkalarının yakınında 5 mmye kadar beyaz tüylerle kaplı subsp. remota

Gözlem bilgileri#

Sideritis montana subsp. remota doğal olarak Balkanlar ve Türkiye’de yayılış gösterir. Çalılık, yamaçlar ve tarlalarda görülmektedir. Umumiyetle mayıs ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda Kandıra ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca demirden yapılma anlamına gelir. Cinsin demirden yapılan silahlardan alınan yaralanmalara karşı iyi gelmesine işaret eder. Diğer bir görüş ise çanak yaprakların mızrak ucunu andırması ile bağlantı kurulduğunu savunur. Epitet Latince dağ anlamına gelir. Türün habitat tercihine işaret eder. Ancak tür deniz seviyesinden itibaren görülür. İkili adlandırma öncesi adı “Sideritis montana, parvo flore nigro purpureo, capite medio croceo”dur. Alttür epiteti ise Latince uzak anlamına gelir. Çiçek halkalarının türe göre alttürde birbirlerinden daha uzak olmalarına işaret eder.