Scolymus maculatus (Altın dikeni)

Scolymus maculatus (Altın dikeni), Papatyagiller ailesine bağlı Akçakız cinsinden genellikle 80 cm büyüyebilen tek yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Gövde çıplak ve gevşek ya da çatallı biçimde dallıdır. Gövde boyunca dikenli dişli kanatlar görülür. Yapraklar yumurtamsı ila darca dikdörtgensi, az teleksi, dikenli dişlidir. En üstteki yaprak düzenli taraksı uzun dikenlidir. Gövde kanatları ve yaprakların kenarları kalınca beyaz renklidir. İnvolukrum 1 ila 1,5 cm genişliğinde, filariler hafifçe pürüzlü, yumurtamsı ila mızraksı, sivri uçlu ve kenarları beyaz renklidir. Tacın dışında siyah tüyler görülmektedir. Kapçık 2 ila 4 mm uzunluğundadır. Sorguç mevcut değildir. Taze yaprakları ve kökü pişirilerek tüketilmektedir. Dilimizde altın dikeni adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Scolymus maculatus doğal olarak Akdeniz havzası ve Kafkasya’da yayılış gösterir. Ancak günümüzde Avustralya ve Amerika kıtalarına da dağılmıştır. Tahrip edilmiş araziler, kumullar, tarlalar ve deniz kenarında görülmektedir. Umumiyetle mayıs ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda Karamürsel ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Latince enginar anlamına gelir. Cinsin enginar ile aynı aileden olmaları dışında bir ilgisi yoktur. Diğer yandan iki cins de mutfak değerleri ile meşhurdur ve tatları ile ilgili bir bağıntı olması ihtimal dâhilindedir. Epitet Latince benekli anlamına gelir ve açık bir şekilde türün hem kanat hem de yaprak kenarlarındaki beyaz lekeye dikkat çekmektedir.