Scleranthus perennis subsp. dichotomus (Çatal kınavel)

Scleranthus perennis subsp. dichotomus (Çatal kınavel), Karanfilgiller ailesine bağlı Kınavel cinsinden genellikle 5 ila 15 cm büyüyebilen çok ya da zaman zaman iki yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Beyaz çiçekler 2 ila 5 mm büyüklüğündedir. Gövde tabandan dallı, dik ila yatık ve genellikle mor renklidir. Yapraklar 13 mm uzunluğunda, karşılıklı dizilişli, şeritsi ve sapsızdır. Çiçek kurulu gevşek ya da görece sıkıdır. Çiçekler yeşilimsi ila beyaz renklidir. 10 adet ercik mevcuttur. Taç yaprak bulunmamaktadır. Çanak yeşil renkli ve beş lobludur. Kapsül zarsıdır. Tohumlar merceksi ve pürüzsüzdür. Kendi kendine tozlanabilir. Ekonomik değeri olan Leh koşineal böceğinin beslenmesinde kullanılmaktadır. Dilimizde çatal kınavel adı ile bilinmektedir.

Anahtar#

1. Kompakt, sıklıkla yığınsı, sürünücü ya da yükselici 2-10(-18) cm uzunluğunda gövdeli, düğümlerarası en çok 10(-14) mm, genellikle mor değil; çiçekler meyve zamanı 3-4,7 mm subsp. marginatum

1. Daha sağlam ve uzatılmış, yükselici ila dik 10-25 cm uzunluğunda gövdeli, en uzun düğümlerarası 10-25 mm, genellikle belirgin biçimde koyu mor, çiçekler meyve zamanı 3,8-5 mm subsp. dichotomus

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Balkanlar ve Türkiye’de yayılış gösterir. Taşlık bölgeler ve ormanlık alanlarda görülmektedir. Umumiyetle nisan ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi deniz seviyesinden 400 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ve Kandıra ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca sert çiçekli anlamına gelir ve bu bağlamda çiçek örtüsünün dokusuna işaret eder. Cinsin Türkçe adı olan kınavel kelimesi cinsin önceki adı olan Knavel’den türetilmiş gibi gözükmektedir. Knavel kelimesi, küçük farklarla da olsa cinsin Avrupa dillerindeki yaygın adıdır. Epitet Latince çok yıllık anlamına gelir, açık bir şekilde türün yaşam döngüsüne işaret eder ve Scleranthus annuus türünden ayırt etmek için tercih edilmiştir. Bitki zaman zaman tek ya da iki yıllık yaşam döngüsüne de sahip olabilmektedir.