Salvia verbenaca (Elmakekiği)
Salvia verbenaca (Elmakekiği) genelde ormanlık alanlarda görülen ve bahar aylarında çiçek açan çok yıllık bir bitkidir.
- 1
Çiçek
Salvia verbenaca: 05/04/2019; Zübeyde Hanım Ormanı; 470 m.; ormanlık. © Hüseyin Doğan
- Alem:
Plantae
- Takım:
Lamiales
- Aile:
Lamiaceae
- Cins:
Salvia
- Literatür:
Sp. Pl.: 25 (1753).
- Yazar:
L.
- Dağılım:
- Eşadlar:
- Kayıtlar:
Salvia verbenaca (Elmakekiği), Ballıbabagiller ailesine bağlı Adaçayı cinsinden genellikle 10 ila 50 cm büyüyebilen odunsu bir ana köke sahip çok yıllık bir bitkidir.
Tanımı#
Gövdeler dik, sıklıkla üst bölümde dallı, alt bölümde salgısız cılız tüylü ve üst bölümde salgılı cılız tüylüdür. Yapraklar çoğunlukla tabanda, değişken biçimlerde, düz ila az teleksi, darca dikdörtgensi ila yumurtamsı, 2 ila 7 cm uzunluğunda, 1,5 ila 7 cm genişliğinde, salgısız havlı, kenarları kütdişli ila kemirikli ve sapı 1 ila 8 cm uzunluğundadır. Çiçek halkaları 4 ila 6 çiçekli ve ıraksak ya da tepede küme halindedir.
Bırahteler yumurtamsı sipsivri, 6 mm uzunluğunda, 6 mm genişliğinde ve ikincil bırahte mevcuttur. Çanak çansı 5 ila 7 mm uzunluğunda, meyve zamanı 8 ila 10 mm uzunluğunda, ülgerli salgılı ile salgısız tüylüdür. Üst dudak kısaca üç dişli ve genişçe iki olukludur. Taç leylak ila mor renkli ve 12 ila 16 mm uzunluğundadır. Tüp göbekli, kepeksiz, 6 ila 7 mm uzunluğunda ve üst dudak düz ila neredeyse oraksıdır. Fındıkçıklar yuvarlak üç köşeli, 2 mm uzunluğunda ve 1,5 mm genişliğindedir. Çiçeklerinden çay ve salata yapımında yararlanılmıştır. Yapraklar çiğ ya da pişirilerek tüketilmektedir. Yemeklere çeşni amaçlı ekilmiştir. Çiçekleri salatalara eklenmiştir. Göze kaçan küçük parçaların çıkarılmasında kullanılmıştır. Dilimizde yabani ada çayı ve elma kekiği adları ile bilinmektedir.
Gözlem bilgileri#
Bitki doğal olarak Akdeniz havzası ile Kafkasya arasında kalan bölgede yayılış gösterir ancak günümüzde dünyanın büyük bölümüne dağılmıştır. Çalılık, ormanlık alanlar ve yol kenarında görülen bitki umumiyetle mart ve mayıs ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 900 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.
Etimoloji#
Cins adı Latince iyileştirici anlamına gelir ve bu bağlamda cinsin tıbbi özelliklerine işaret etmektedir. Epitet Latince Verbena gibi anlamına gelir. Türün Verbena (mine çiçeği) cinsi ile yüzeysel benzerliğine işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Horminum verbenacae laciniis angustifolium”dur.