Salvia officinalis subsp. lavandulifolia (İspanyol adaçayı)

Salvia officinalis subsp. lavandulifolia (İspanyol adaçayı), Ballıbabagiller ailesine bağlı Adaçayı cinsinden genellikle 30 cm boylanıp genişleyebilen çok yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Gövde dik, tabanda odunsu, minik ve beyaz kaba tüylü, çok dallıdır. Yaprak sapı 0 ila 3 cm uzunluğunda; yaprak ayası dikdörtgensi ila eliptik ya da yumurtamsı, 1 ila 5 cm uzunluğunda ve 0,6 ila 3,5 cm genişliğinde, kağıtsı, minik kaba tüylü, tabanı yuvarlak, kenarı minik dişli, ucu sivridir. Çiçek durumu 2 ila 18 adet soluk lavanta renkli çiçekten oluşan halkalar halinde olup halkaların arası açıktır. En üstteki bırahte genişçe yumurtamsıdır. Çanak çansıdır. Taç mor ya da mavi renklidir. Fındıkçık koyu kahverengi ve neredeyse küreseldir. Dilimizde ispanyol adaçayı adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak İspanya’da yayılış gösterir ancak süs bitkisi değeri nedeniyle günümüzde diğer bölgelerde de yetiştirilmektedir. Bahçe, mezarlık ve parklarda görülen bitki umumiyetle nisan ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1300 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Latince iyileştirici anlamına gelir ve bu bağlamda cinsin tıbbi özelliklerine işaret etmektedir. Epitet Latince tedavi edici anlamına gelir. Türün tıbbi değerine dikkat çekmektedir. Bu terim, bitkinin özellikle tıbbi amaçlarla kullanılması nedeniyle aktar, eczane, hastane, vb. yerlerde satılmasını vurgulamaktadır. Alt epitet Latince lavanta yapraklı anlamına gelir.

Kullanımı#

Yaprakları adaçayı ikamesi olarak kullanılmıştır. Kurutulmuş yapraklarında çay yapılmıştır. Ayrıca bitkiden elde edilen yağ çeşitli gıdalara tat vermek için kullanılmıştır. Yapraklarında elde edilen yağ parfümeride ve gıda boyası olarak kullanılır. Yetişkin bitki böcek kovucudur. Yaprakları değiştirici, antiseptik, büzücü, arındırıcı, sindirim kolaylaştırıcı, balgam söktürücü, ateş düşürücü ve toniktir. Ayrıca sindirim ve solunum şikayetleri, adet sorunları, kısırlık, sinirlilik ve depresyon tedavisinde kullanılmıştır. Aşırı miktarda alındığında ya da uzun süreli kullanıldığında zehirli olabileceği rapor edilmektedir. Bu durumda huzursuzluk, baş dönmesi, kusma ve titreme gibi belirtiler görülebilir. Hamileler ve epilepsi hastaları uzak durmalıdır.