Salsola kali (Döngele)

Salsola kali (Döngele), , Horozibiğigiller ailesine bağlı Sodaotu cinsinden çıplak ya da kırılgan dikenlere sahip tek yıllık bir ottur.

Tanımı#

Yapraklar şeritsi bizsi, düz ila silindirik, tabanda genişlemiş ve zarsı kenarlıdır. Bırahteler geniş ve kısadır. Çiçekler erselik, bırahte koltuklarında 1 ila 3 adet ve özellikle sürgünlerin uçlarında toplanmış haldedir. Bırahte iki adet, çiçeklerden daha uzun, sert, yumurtamsı üçgensi ve uzun dikenlidir. Çiçek örtüsü bölümleri beş adet, tabana kadar serbest, yumurtamsı, sipsivri uçlu, eşit olmayan biçimde genişlemiş, zaman zaman eşit olmayan uzunlukta, arkasında fan benzeri ucu sert kanatlı ve orta damarda güçlü biçimde omurgalıdır.

Gözlem bilgileri#

Salsola kali doğal olarak Akdeniz havzası ve Avrupa’da yayılış göstermektedir. Ancak günümüzde Amerika, Afrika ve Avustralya kıtalarına da giriş yapmıştır. Deniz kenarında görülen bitki umumiyetle mayıs ve temmuz ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 10 metreye kadar olan rakımlarda Kandıra ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Latince tuzlu anlamına gelir. Cinse bağlı bitkiler tuzcul alanlarda görülmektedir. Bitkinin Türkçe adı olan sodaotu belirgin biçimde bitkinin geleneksel olarak soda külü kaynağı olması ile ilgilidir. Orijini Arapça suda’ (صُدَاع‎) kelimesidir. Epitet Latince potasyum anlamına gelir. Bitkinin deniz kenarında bulunmasına ve postasyum karbonat depolamasına dikkat çeker. İkili adlandırma öncesi adı “Kali spinosum cochlatum”dur.

Kullanımı#

Erken dönemde yaprak ve gövdeler çiğ ya da pişirilerek tüketilmektedir. Deniz suyunu depolayan bitki yakıldığında tuzdaki sodyum, sodyum karbonata dönüşür ve özellikle cam ve sabun imalatında kullanılmıştır. Bitkinin suyu etkili bir idrar söktürücüdür. Ayrıca müshil, âdet söktürücü, uyarıcı ve parazit düşürücüdür. Bunun yanında su toplama ve döküntü vakalarında da başvurulmuştur. Çoğu Amaranthaceae üyesinde olduğu oksalit asit içermektedir. Bitki aşırı tüketildiğinde besin yetersizliğine neden olabileceği rapor edilmiştir.