Rumex nepalensis (Dibikızıl)

Rumex nepalensis (Dibikızıl), Madımakgiller ailesine bağlı Labada cinsinden uzun boylu, 1,5 metreye kadar boylanabilen, çıplak ya da neredeyse çıplak ve çok yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Alttaki yapraklar dikdörtgensi-yumurtamsı, 30 cm uzunluğunda, 6 cm genişliğinde, genişliğinin 1,5 ila 3 katı uzunluğunda, kenarları dalgalı-dişçikli, ucu sivri ya da küt ve tabanda yüreksidir. Çiçek durumu öbekleri en azından alt bölümde yakınsaktır. Çiçek sapı ince ve zigzaglıdır. Bu iç çiçek örtüsü bölümleri ile aynı uzunlukta ya da daha uzun ve alt yarısında eklemlidir. İç çiçek örtüsü meyve zamanı 5 mm uzunluğunda, bölümleri dikdörtgensi-yumurtamsı, derince dişli, dişler zembereksi uçlu ve en azından bir bölümü belirgin mekiksi sivilcelidir. Fındık 3,5 mm uzunluğundadır. Dilimizde dibikızıl adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Doğu Afrika, Güney Avrupa ve Güney Asya’da yayılış gösterir. Yamaç, çalılık ve ormanlık alanlarda görülen bitki umumiyetle mayıs ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi 1100 ila 1600 metre arasındaki rakımlarda Kartepe ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Latince kuzukulağı anlamına gelir. Muhtemelen Latince emmek anlamına gelen “rumo” kelimesinden türemiştir. Yaprakları emilerek susuzluk giderici olarak kullanılır. Cinsin Türkçe adı olan labadanın Theophrastus’un Rumex patientia’yı tanımlamak için kullandığı lapathos (λάπαθος) kelimesinden gelmesi muhtemeldir. Epitet Latince Nepal anlamına gelir ve açık bir şekilde türün tip yerine işaret eder.

Kullanımı#

Körpe yaprak ve sürgünleri pişirilerek tüketilmektedir. Ayrıca kökü ravent ikamesi olarak kullanılmaktadır. Yüksek oranda tüketilmesinin kalsiyum gibi birçok mineralin eksikliğine neden olabileceği rapor edilmiştir. Romatizma, artrit, gut, böbrek taşı veya aşırı asitlik eğilimi olanlar uzak durmalıdır. Kök müshil etkilidir. Yerinden çıkmış kemiklerin üzerine kaynatılarak uygulanır. Kökten elde edilen macun şişmiş diş etlerine sürülmüştür. Yaprakları kolik tedavisinde kullanılır. Yaprak suyu uygulanırsa baş ağrısını giderir. Bunun yanında kaynatılarak vücuttaki çeşitli ağrıları geçirmek için sürülür.