Primula vulgaris subsp. rubra (Evvel bahar)

Primula vulgaris subsp. rubra (Evvel bahar), Çuhaçiçeğigiller ailesine bağlı Çuhaçiçeği cinsinden genellikle 10 ila 30 cm büyüyebilen bir bitkidir.

Tanımı#

Yapraklar tabanda rozet oluşturur ve bunlar habitat değerlerine bağlı olarak yaz kış kalabilir. Yapraklar 5 ila 25 cm uzunluğunda ve 2 ila 6 cm genişliğinde, genellikle oldukça buruşuk, düzensiz dişli kenarlıdır. Yaprak ayası tabana doğru gittikçe daralıcı ve düzensiz dişlidir. Gövde tek, oldukça kısa ve taban yapraklarının ortasında gizlidir. Hafif kokulu çiçekler 2 ila 4 cm çapında ve kısa ince bir sap üzerindedir. Çiçekler tipik olarak pembe renklidir. Dilimizde evvelbahar çiçeği, çuhaçiçeği, mart çiçeği, marul çiçeği ve yabani menekşe adları ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Karadeniz’e sınırı olan bölgelerde yayılış gösterir. Ormanlık alanlar, dere kenarı ve makiliklerde görülen bitki umumiyetle şubat ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 800 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca öncü anlamına gelir. Yılın ilk çiçek açan bitkilerinden olmasına atıftır. Bitkiler Priapus ve Flora’nın kızı Paralisos’un adını taşımaktadır. Nişanlısı Melicerta’nın ölümü üzerine kederinden ölen Paralisos, anne ve babası tarafından çuha çiçeğine dönüştürülmüştür. Epitet Latince yaygın anlamına gelir. Türün cins özelinde geniş yayılış alanına işaret eder. Alttür epiteti ise Latince kırmızı anlamına gelir ve açık bir şekilde alttürün türden ayırt edici özelliğini vurgular.

Kullanımı#

Genç yapraklar ve çiçekler çiğ ya da pişirilerek tüketilmektedir. Yapraklar çorbalara ve salatalara eklenmektedir. Ayrıca yapraklarından çay elde edilmektedir. Özellikle spazm, kramp, felç ve romatizma ağrılarını içeren rahatsızlıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Saponin içerir. Kökler ve çiçekli bitki yatıştırıcı, spazm çözücü, büzücü, kusturucu, yatıştırıcı ve parazit düşürücüdür. Bitkiden elde edilen merhem, cilt yaralarını tedavi etmek için kullanılmıştır. Bunun yanında köklere, demlenerek baş ağrısı giderici olarak başvurulmuştur.