Parentucellia latifolia (Üç dilotu)

Parentucellia latifolia (Üç dilotu), Canavarotugiller ailesine bağlı Üçdilotu cinsinden genellikle 18 ila 30 cm büyüyebilen tek yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Gövde dalsız ya da kısa ve neredeyse dik dallı, dik, ince ve sert; tüy ve yapışkan salgılı tüylerle kaplıdır. Tüylü yapraklar üçgensi ya da mızraksı loblara bölünmüştür. Bunlar yumurtamsı, 5 ila 12 mm uzunluğunda ve 3 ila 10 mm genişliğindedir. Çiçek kurulu gövdenin ucunda salkım halindedir. Taç morumsu kırmızı, 8 ila 18 mm uzunluğunda, tüysüz ya da havlı, zaman zaman beyaz bezeli ve lob boğazında sarı renkli uzantı görülür. Çanak tüpsü ve 7 ila 16 mm uzunluğundadır. Lobları 2 ila 7 mm uzunluğunda ve şeritsi mızraksıdır. Çiçek sapı 0,5 ila 1 mm uzunluğundadır. Başçık tüysüz, mukronat ya da küttür. Kapsül 7 ila 14 mm uzunluğunda ve 2 ila 3,5 mm genişliğindedir. Dilimizde üçdilotu adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Parentucellia latifolia doğal olarak Batı Asya ve Akdeniz havzasında yayılış gösterir. Ancak günümüzde Amerika ve Avustralya’ya da dağılmıştır. Çayır, makilik ve tarlalarda görülen bitki umumiyetle nisan ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi deniz seviyesinden 1400 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins 13 Kasım 1397 – 24 Mart 1455 tarihleri arasında yaşamış İtalyan din adamı, papa Nicolaus V Tommaso Parentucelli’ye adanmıştır. İstanbul’un fethinden sonra İstanbul’da bulunan ve Latince ile Antik Yunanca bilen çok sayıda bilim insanını İtalya’ya davet etmiştir. Bu bilim insanları Antikçağın önemli eserlerini Latinceye tercüme ettiler. Bu tercüme hareketi Rönesans’ı tetikleyici hadiselerden birini teşkil etti. Epitet Latince geniş yapraklı anlamına gelir. Türün yaprak yapısına işaret eder.