Nicotiana tabacum (Tütün)

Nicotiana tabacum (Tütün), Patlıcangiller ailesine bağlı Tütün cinsinden tek ya da kısa ömürlü çok yıllık bir bitki olup 2 ila 3 metre büyüyebilmektedir.

Tanımı#

Gövde zaman zaman tabanda odunsu, dik, seyrekçe dallı ve her parçası belirgin biçimde yapışkan tüylüdür. Yapraklar kaşıksı, mızraksı ya da darca mızraksı, 8 ila 50 cm uzunluğunda, 3 ila 21 cm genişliğinde, en üstteki yapraklar küçük, tabanı dekürent, sapsız ya da en çok 5 cm uzunluğunda kısa kanatlı saplı, sıklıkla kulaklı, ucu sivri ila darca sipsivri ve her iki yüzeyi de yapışkan salgılı tüylüdür. Çiçek durumu çok dallı terminal bir salkım olup 25 cm kadar uzamaktadır. Çiçekler kokuludur.

Çiçek sapı yoğunca yapışkan cılız tüylü, çiçek zamanı 0,5 ila 2 cm, meyve zamanı 2,8 cm uzunluğunda ve daima diktir. Bırahte şeritsiz-mızraksı ila dilsi ve yoğunca yapışkan havlıdır. Çanak tüpsü ila darca çansı, lobları farklı uzunlukta ve meyve zamanı genişleyicidir. Taç beyaz ya da pembe, tüp sıklıkla yeşilimsi, lobları pembemsi ila kırmızıdır. Erciklerin uzunlukları farklı ve beşinci olan en kısadır. Kapsül çıplak, kahverengi, eliptik ya da elipsoittir. Tohum elipsoit, yumurtamsı, küresel, köşeli ya da disk biçimlidir. Dilimizde tütün adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Doğal olarak Bolivya’da yayılış gösterir ancak ekonomik değeri nedeniyle dünyanın büyük bölümünde üretilmektedir. Bahçe, yol kenarı ve tahrip edilmiş arazilerde görülen bitki umumiyetle haziran ve ekim ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 100 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins, 1530-1604 tarihleri arasında yaşayan Fransız diplomat Jean Nicot de Villemain’a adanmıştır. Bitkiyi Avrupa’ya ilk defa o getirmiştir. Epitet, Karayip dillerinde toz haline getirilmiş bitkileri solumak için kullanılan tabago adındaki tüpten almaktadır.

Kullanımı#

Yaprak suyu kusturucudur. Taze yaprakları yaraların üzerine lapa olarak sarılmıştır. Palmiye yağı ile ezilen yapraklarına kellik tedavisinde başvurulmuştur. Yaprak özü ağrılı adet hallerinde alınır. Yaprak suyu halsizlik, üşüme ve yılan ısırıkları ve akciğer rahatsızlıklarının tedavisinde kullanılmıştır. Taze kökü astım ve hazımsızlık vakalarında tüketilmiştir. Göz kanlanması ve diğer göz şikayetlerinde kökün suyu damlatılmıştır. Tohumu romatizma ve ses kısıklığı tedavisinde alınır. Yapraklar baş ağrısında alın bölgesine, ayrıca yaralara uygulanır. Yaprakları kurutulup kaynatılarak bronşit ve zatürre vakalarında içilmiştir. Doğumu teşvik etmek için yaprakları vajinaya konulmuştur.

Bitkinin tüm parçaları zehirlidir. Nikotin adı verilen uçucu bir yağ içerir. Bu da, mide bulantısı, kusma, terleme, çarpıntı ve mide bulantısına neden olan ölümcül bir zehirdir. Dahili olarak alınırsa bağımlılığa neden olabilir. Bitkinin her parçası böcek ilaç olarak kullanılan ve nikotin adı verilen maddeyi içerir. Yaprakların suyu böcek kovucu olarak açıkta kalan bölgelere sürülmüştür. Kurutulmuş yaprakları çiğnenebilir, enfiye ya da sigara olarak içilir. Sigara ve puronun ana maddesidir.