Minuartia anatolica var. polymorpha (Tıstıs otu)

Minuartia anatolica var. polymorpha (Tıstıs otu), Karanfilgiller ailesine bağlı Tıstısotu cinsinden gevşek biçimde yığınsı, tüylü ya da kısmen çıplak ila mumlu ve çok yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Çiçekli gövdeler dik ve 8 ila 25 cm uzunluğundadır. Yapraklar en azından ortaya doğru 3 damarlıdır. Çiçek durumu gevşek ya da kasılmış ve genellikle 8 ila 30 çiçekli talkım halindedir. Çiçek sapı en azından çanağın tabanında havlı ve çoğunlukla bırahteden daha uzun ya da eşit uzunluktadır. Bırahteler geniş biçimde yumurtamsı ile yumurtamsı mızraksı ve boyunca zarsı kenarlıdır. Çanak yapraklar 3 ila 4 mm uzunluğunda, genellikle kısa havlı, mızraksı ila şeritsi mızraksı, genellikle sivri uçlu ve nadiren kırmızı bezelidir. Taç yapraklar çanak yapraklardan daha kısa, eşit uzunlukta ya da nadiren hafifçe daha uzundur. Dilimizde tıstıs otu adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Minuartia anatolica var. polymorpha doğal olarak Balkanlar ile Kafkasya arasında kalan bölgede yayılış gösterir. Kayalık alanlarda görülen bitki umumiyetle mayıs ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 300 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda Kartepe ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins 1693-1768 yılları arasında yaşamış Katalan bitki bilimci Juan Minuart’a adanmıştır. Avrupa ve kuzey Afrika’yı kapsayan bitki gezilerine çıkmış ve çok sayıda bitki örneği toplamıştır. Linnaeus ile de yakın arkadaş olan Minuart’ın, bitki bilim alanına yaptığı katkılar nedeniyle adı ölümsüzleştirilmiştir. Bitkinin Türkçe adı olan tıstıs ile ilgili detaya ulaşamadık. Çıkardığı ses nedeniyle haziran böceği (Polyphylla fullo) ülkemizde tıstıs böceği olarak da bilinir. Belki bitkiler de rüzgarda benzer bir ses çıkarıyordur. Epitet Latince Anadolu anlamına gelir ve açık bir şekilde türün tip yerine işaret etmektedir. Varyete adı ise çok biçimli demek olup ayırt edici özelliğine dikkat çekmektedir.