Lythrum salicaria (Hevhulma)

Lythrum salicaria (Hevhulma), Aklarotugiller ailesine bağlı Aklarotu cinsinden genellikle 70 ila 150 cm büyüyebilen çok yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Gövdeler dik, dallı, dört köşeli ve tüysüzce ya da pürüzlü ya da seyrek ila yoğun biçimde havlıdır. Yapraklar karşılıklı dizilişli, zaman zaman gövdenin üst bölümlerinde almaşlı dizilişli, sapsız, yumurtamsı ila yumurtamsı mızraksı, 2 ila 8,5 cm uzunluğunda, 7 ila 35 mm genişliğinde, tabanı yuvarlak, hafifçe kavrayıcı, ucu sivri, kenarı düz ve seyrek ila yoğun biçimde havlı ya da çıplaktır.

Çiçekler 1 ila birkaç çiçekten oluşan talkımlarla 30 cm uzunluğunda terminal bir başak oluşturmaktadır. Bırahteler 5 ila 11 mm uzunluğunda, 3 ila 5 mm genişliğinde ve genişçe mızraksıdır. Çanak tüpü 6 ila 6,5 mm uzunluğunda ve 12 çıkıntılıdır. Çanak yapraklar 1 mm uzunluğunda, geniş biçimde üçgensi, ekçanak dik, 1,5 ila 2 mm uzunluğunda ve çanak yaprakları aşmaktadır. Taç yapraklar mor ila gül mor renkli, ters mızraksı ve 6 ila 9 mm uzunluğundadır. Ercikler ve boyuncuk aşkındır. Kapsül dikdörtgensidir. Dilimizde hevhulma ve kırmızı kan çiçeği adları ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Asya, Kuzey Afrika ve Avrupa’da yayılış gösterir ancak günümüzde dünyanın büyük bölümüne dağılmıştır. Sulak alanların civarında görülen bitki umumiyetle haziran ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca kanlı anlamına gelir. Cinsin çiçek rengine ve ayrıca kanama durdurucu özelliklerine işaret etmektedir. Epitet Latince söğüt gibi anlamına gelir ve açık bir şekilde türün yapraklarının Salix (söğüt) yapraklarına benzemesine dikkat çekmektedir. Bitkiyi ayrıca söğüt türleri ile iç içe aynı habitatta görüyoruz.

Kullanımı#

Yaprakları pişirilerek tüketilmektedir. Kalsiyum bakımından zengindir. Çiçeklerinden gıda boyası elde edilmektedir. Kaynatılarak ahşap koruyucu olarak kullanılmıştır. Öğütülerek yüz maskesi olarak uygulanmıştır. Bebekler dahil her yaş için kullanımı güvenlidir. İshal ve dizanteri tedavisinde kullanılmıştır. Büzücüdür. Ağır geçen adet kanamalarında başvurulmuştur. Antibiyotik, ishal engelleyici, hipoglisemik ve kanamayı durdurucudur. Tifüse neden olan mikroorganizmaya karşı özellikle etkili olduğu ispatlanmıştır. Haricen; yaralar, egzama, aşırı vajinal akıntı, vajinal kaşıntı için temizlik ve iyileştirici yıkama olarak kullanılır. Toz haline getirilerek ağır burun kanamaları vakalarında hemostatik olarak kullanılır. Gövde dişeti uyarıcısı olarak kabul edilir ve zayıf veya kanayan dişetlerini güçlendirmek için çocuklara çiğnetilir.