Linaria pelisseriana (Mor nevruzotu)

Linaria pelisseriana (Mor nevruzotu), Sinirotugiller ailesine bağlı Nevruzotu cinsinden genellikle 15 ila 40 cm büyüyebilen tek yıllık, ince ve mumsu bir bitkidir.

Tanımı#

Verimsiz sürgünlerin yaprakları (var olduklarında) karşılıklı ya da halka biçimde dizilişli ve eliptiktir. Çiçekli gövdelerin yaprakları şeritsi, 10 ila 30 mm uzunluğunda ve 0,5 ila 1 mm genişliğinde, alttaki çift neredeyse karşılıklı, kalanları ise almaşlı dizilişlidir. Salkım yoğundur. Bırahte şeritsi ve çiçek sapından 3 ila 5 mm daha uzundur. Çanak lobları mızraksı sipsivri, 4 mm uzunluğunda ve tüysüzdür. Taç koyu menekşe renginde, 8 ila 12 mm uzunluğunda, üst dudak dik ve derince iki parçalı, mahmuz bizsi, 8 ila 10 mm uzunluğunda ve diktir. Kapsül çökük küresel, 2,5 ila 3 mm uzunluğunda ve çanak tarafından örtülüdür. Tohumlar kanatlı, 0,8 ila 1 mm uzunluğundadır. Dilimizde mor nevruzotu adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Akdeniz havzasında yayılış gösterir ancak günümüzde Avustralya’ya da dağılmıştır. Makilik, kayalık yamaçlar ve tarlalarda görülmektedir. Umumiyetle mayıs ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi deniz seviyesinden 1200 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Latince Linum’a benziyor anlamına gelir. Cinsin yaprakları yüzeysel olarak Linum (keten) yapraklarına benzer. Türkçe yaygın adı olan nevruz genellikle Iris (süsen) türleri için kullanılır ve süsenler çoğunlukla nevruz zamanı çiçek açarlar. Gelgelelim Linaria cinsi için bunu söylemek mümkün değildir. Cins yaygın olarak kurbağa keteni olarak bilinir. Bitkiler bubo adı verilen lenf bezlerinin şişmesi vakalarında kullanılırdı. Bubo kelimesi, yanlışlıkla kurbağa anlamına gelen bufo kelimesi karıştırılmıştır. Hatta hasta kurbağaların kendilerini tedavi etmek için bu bitkileri kullandıkları söylentisi bile çıkmıştır. Tür bitkiyi ilk defa toplayan on altıncı yüzyılda yaşamış Fransız din adamı Guillaume Pelisser’e (ö. 1527) adanmıştır.