Linaria genistifolia (Som nevruzotu)

Linaria genistifolia (Som nevruzotu), Sinirotugiller ailesine bağlı Nevruzotu cinsinden genellikle 20 ila 130 cm büyüyebilen çok yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Gövde yükselici ya da dik, basit ya da bileşik salkımlıdır. Yapraklar almaşlı dizilişli, yoğun, ortadakiler yumurtamsı, 15 ila 60 mm uzunluğunda ve 0,5 ila 0,2 mm genişliğinde, nadiren tabanda neredeyse yüreksi ve 1 ila 3 arası damarlıdır. Salkım yoğun ya da gevşek ve uzunlamasınadır. Bırahte mızraksıdır. Alt çiçek sapı 2 ila 4 mm uzunluğundadır. Çanak lobları yumurtamsı ila darca şeritsi mızraksı, tabanda yuvarlak, sivri, 2 ila 5 mm uzunluğunda ve daima tüysüzdür. Taç parlak ya da sülfür sarısı renginde, bazen kırmızı damarlı, 8 ila 12 mm uzunluğundadır. Kapsül küresel, 3 ila 4 mm uzunluğundadır. Dilimizde som nevruzotu adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Doğu Akdeniz havzası ile Orta Asya arasında kalan bölgede yayılış gösterir. Makilik, kayalık yamaçlar ve yol kenarında görülen bitki umumiyetle mayıs ve eylül ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Latince Linum’a benziyor anlamına gelir. Cinsin yaprakları yüzeysel olarak Linum (keten) yapraklarına benzer. Türkçe yaygın adı olan nevruz genellikle Iris (süsen) türleri için kullanılır ve süsenler çoğunlukla nevruz zamanı çiçek açarlar. Gelgelelim Linaria cinsi için bunu söylemek mümkün değildir. Cins yaygın olarak kurbağa keteni olarak bilinir. Bitkiler bubo adı verilen lenf bezlerinin şişmesi vakalarında kullanılırdı. Bubo kelimesi, yanlışlıkla kurbağa anlamına gelen bufo kelimesi karıştırılmıştır. Hatta hasta kurbağaların kendilerini tedavi etmek için bu bitkileri kullandıkları söylentisi bile çıkmıştır. Epitet Latince Genista yapraklı anlamına gelir. Türün yaprakları ile baklagiller cinsi Genista (borcak) yaprakları arasındaki benzerliğe işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Linaria genistae folio glauco, flore luteo”dur.