Lapsana communis subsp. intermedia (Şebrek)

Lapsana communis subsp. intermedia (Şebrek), Papatyagiller ailesine bağlı Şebrek cinsinden 1 ila 1,2 metre büyüyebilen bir bitkidir.

Tanımı#

Gövde diktir. Gövdede tüylü dallar görülür, özsuyu sütlü değildir. Yapraklar almaşlı ve sarmal biçimde dizili, 1 ila 15 cm uzunluğunda, 1 ila 7 cm genişliğinde, yumurtamsı ve kenarları loblu ya da tırtıklıdır. Alt yapraklar uzun saplı iken üst yapraklar sapsız ya da kısa saplıdır. İnvolukrum 5 ila 10 mm uzunluğunda ve 2 ila 5 mm genişliğindedir. Dıştaki filariler 1 mm uzunluğunda, birkaç adet ve yumurtamsı-mızraksı iken içtekiler şeritsi-dikdörtgensidir. Sekiz ila on beş arası soluk sarı rengi dilsi çiçekçik görülmektedir ve uçları beş dişlidir. Kapçık 2,5 ila 9 mm uzunluğunda ve sarımsı kahverengidir. Dıştaki kapçıklar içtekilerden çok daha uzundur. Gövde genellikle tek, genellikle 30 cm’den daha uzun, genellikle sadece orta bölümün üzerinde dallanmış, çiçek kurulu sapı uzun, alt ve orta gövde yaprakları genellikle lirsi az teleksi, üst yapraklar dar ve düz kenarlı, involukrum yeşilimsidir. Genç yapraklar salatalara eklenmekte ya da ıspanak gibi pişirilmektedir. Acı ve turpa benzeyen bir tadı vardır. Sakinleştiricidir ve antiseptik özelliği vardır. Ayrıca ağrı dindiricidir ve cilt çatlaklarına iyi gelir. Dilimizde şebrek ve meme otu adları ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Balkanlar, Ortadoğu ve Kafkasya’da yayılış gösterir. Ormanlık alanlar ve dere kenarlarında görülmektedir. Umumiyetle mayıs ve ekim ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi 100 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca temizleyen anlamına gelir ve bu bağlamda cinsin tıbbi özelliklerine işaret eder. Epitet Latince yaygın anlamına gelir. Türün yayılış alanının genişliğine işaret eder. Alttür epiteti ise Latince ortada anlamına gelir. Epitet genellikle bir türün başka iki tür arasında geçiş özellikleri taşıdığında kullanılmaktadır. En ayırt edici özelliği alt yapraklarında meme ucuna benzeyen loblardır. Meme otu adı adı kapalı çiçek tomurcuklarının memeye benzetilmesine atıftır. Tür ayrıca emziren annelerin meme uçlarındaki tahrişi giderir ve benzerler benzerleri tedavi eder (İşaret Doktrini) kapsamında değerlendirilir.