Justicia brandegeeana (Karides çiçeği)

Justicia brandegeeana (Karides çiçeği), Ayıpençesigiller ailesine bağlı Justisya cinsinden genellikle 100 ila 150 cm büyüyebilen ve 60 ila 90 cm yayılabilen her dem yeşil bir çalımsıdır.

Tanımı#

Gövde tabanda çok sayıda dallı ve genç sürgünler yayık tüylüdür. Yaprak sapı 1 ila 3 cm uzunluğunda ve ince kıllıdır. Yaprak ayası yumurtamsı ila mızraksı yumurtamsı, 2,5 ila 9 cm uzunluğunda, 2 ila 5 cm genişliğinde, her iki yüzeyinde de seyrek biçimde kıllı, kenarı düz, tabanı daralıcı ve ucu sivridir. Çiçekler beyaz ya da soluk leylak renkli ve 2 ila 3,5 cm uzunluğundadır. Bunlar 10 cm uzunluğundaki kırmızımsı kahverengi başaklar üzerindedir.

Bırahteler geniş biçimde yumurtamsı, 1 ila 2 cm uzunluğunda, 7 ila 15 mm genişliğinde, kırmızımsı kahverengi, kiremitvari dizilişli ve küt ya da sivri uçludur. İkincil bırahteler dikdörtgensi mızraksı ila yumurtamsı, 1 cm uzunluğunda ve kirpiklidir. Çanak lobları dar biçimde mızraksı, 5 ila 7 mm uzunluğunda ve kirpiklidir. Taç tüpü 1,5 ila 2,5 cm uzunluğunda ve dış yüzeyi yumuşak tüylüdür. Üst dudak alt dudaktan daha küçük, düz kenarlı, alt dudak mor benekli ve sığ biçimde üç lobludur. Yumurtalık çıplak, boyuncuk ipliksi ve tüylüdür. Kapsül dikdörtgensi, 10 ila 12 mm uzunluğunda ve kısa havlıdır. Tohumlar 3 mm uzunluğunda, yumurtamsı ve pürüzsüzdür. Dizanteri, çeşitli gastrointestinal sorunlar ve ayrıca yaraların tedavisinde kullanılmıştır. Dilimizde karides çiçeği adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Justicia brandegeeana doğal olarak Orta Amerika’da yayılış gösterir. Ancak süs bitkisi değeri nedeniyle diğer bölgelerde de yetiştirilmektedir. Bahçelerde görülen bitki umumiyetle temmuz ve eylül ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda Derince ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins 1698–1763 tarihleri arasında yaşamış İskoç bahçıvan James Justice‘a adanmıştır. Epitet 16 Şubat 1843 – 7 Nisan 1925 tarihleri arasında yaşamış Amerikalı bitkibilimci Townshend Stith Brandegee‘ye adanmıştır. Özellikle Meksika florası üzerine yaptığı çalışmaları ile bilinmektedir.