Impatiens balsamina (Kına çiçeği)

Impatiens balsamina (Kına çiçeği), Kınaçiçeğigiller ailesine bağlı Camgüzeli cinsinden genellikle 20 ila 75 cm büyüyebilen tek yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Gövde dik, etli, dallı ya dalsız, kalın ve yumuşaktır. Yapraklar almaşlı dizilişli, mızraksı, darca eliptik ya da ters mızraksı, 2,5 ila 9 cm uzunluğunda, 1 ila 2,5 cm genişliğinde ve kenarları testere dişlidir. Yaprak sapı 1 ila 3 cm uzunluğundadır. Çiçekler pembe, kırmızı, leylak ya da beyaz renkli ve 2,5 ila 5 cm çapındadır. Çiçek kurulu tek ya da yaprak koltuklarında 2 ila 3 arası sayıda demet halindedir. Çiçek sapı 2 ila 2,5 cm uzunluğunda ve yoğun biçimde havlıdır. Ercik 5 adettir. Kapsül genişçe mekiksi, 1 ila 2 cm uzunluğunda ve yoğun biçimde kaba tüylüdür. Tohumlar siyah kahverengi ve küreseldir. Dilimizde kına çiçeği adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Impatiens balsamina doğal olarak Hindistan ve Myanmar’da yayılış gösterir ancak süs bitkisi değeri nedeniyle dünyanın büyük bölümünde doğallaşmıştır. Bahçe, yol kenarı ve mezarlıklarda görülen bitki umumiyetle temmuz ve eylül ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda Kandıra ve İzmit ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Latince sabırsız anlamına gelir. Meyvelerin ufak bir dokunuşla dağılarak açılmasına atıftır. Epitet Latince aromatik yağ anlamına gelir. Aromatik yağ elde edilen bitkilerin genel adı olmakla birlikte özel olarak Impatiens cinsi için de kullanılır. İkili adlandırma öncesi adı “Balsamina femina”dır. Çiçeklerinden elde edilen boya tırnak boyamak (oje) için kullanılır, kına çiçeği adı da buradan gelir.

Kullanımı#

Yaprak ve genç sürgünler pişirilerek tüketilmektedir. Tohumları çiğ ya da pişirilerek yenilmektedir. Aşırı tüketilmesi zararlıdır. Çiçeklerinden turuncu boya elde edilmiştir. Uzakdoğu’da tırnakları boyamak için kullanılmaktadır ancak boya kalıcıdır ve ortadan kaybolması için tırnakların büyümesi gerekmektedir. Çeşitli cilt sorunlarının tedavisinde kullanılmıştır. Yapraklarının suyu siğillere uygulanmış ve yılan ısırıklarına karşı başvurulmuştur. Çiçekleri lapa halinde yaralara uygulanır. Romatizma ve kırık vakalarında kullanılmıştır. Bitkinin özü saç uzatıcı olarak bilinmektedir. Bağırsak temizleyici, idrar söktürücü ve kusturucudur. Ayrıca eklem ağrılarını dindirmek için kullanılmıştır. Bunun yanında tohumları balgam söktürücüdür. Tohumları öğütülerek doğum esnasında kadınlara verilir.