Euphorbia amygdaloides (Zerana)

Euphorbia amygdaloides (Zerana), Sütleğengiller ailesine bağlı Sütleğen cinsinden küme halinde bulunan çok yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Çiçek açan gövdeler iki yıllık olup 80 cm büyüyebilmektedir. Gövde yaprakları ilk yıl sürgünlerinde kısaca saplı, ters mızraksı ila yumurtamsı-ters mızraksı ya da eliptik, 4 ila 11 cm uzunluğunda, 0,7 ila 2,7 cm genişliğinde, ucu küt ya da neredeyse sivri, tabana doğru daralıcı, düz kenarlı ve rozet halindedir. İkinci yıl sürgünlerinin gövde ve ışınsal yaprakları sapsız, dikdörtgensi ya da eliptik ila neredeyse dairesel, 1 ila 2 cm uzunluğunda, 0,3 ila 1,5 cm genişliğinde, küt uçlu ve tabanda yuvarlaktır. Kollar 5 ila 8 adet, koltuksal kollar ise 3 ila 16 adettir. Meyve üç loblu, 3,5 mm çapında ve pürüzsüzdür. Tohum yumurtamsı, 2 mm uzunluğunda, pürüzsüz ve koyu gri renklidir. Bitki küme halinde; gövde yaprakları zarsı, donuk ve sıklıkla havlıdır. Dilimizde zerana adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Akdeniz havzası ile Avrupa ile İran arasındaki bölgede yayılış göstermektedir. Çalılık, ormanlık alan ve dere kenarında görülmektedir. Umumiyetle mart ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 100 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda Kartepe ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins Euphorbus’a adanmıştır. Antonius Musa’nın kardeşidir ve Moritanya kralı Juba’nın hekimidir. Atlas dağlarında keşfettiği bir sukulent türünün laksatif etkilerini yazmıştır. Bu nedenle kral tarafından bu sütleğene onun adı verilmiştir. Epitet Antik Yunanca Amygdalus gibi anlamına gelir. Kastedilen Prunus dulcis (badem) olmalı ancak hiçbir şekilde açık bir benzerlik söz konusu değildir. Beri taraftan tür oldukça erken dönemde (mart) çiçek açmaya başlar, badem ağaçları da mart ayında çiçeklenir. Türün badem kokusuna sahip olmasına da işaret ediliyor olabilir ancak biz bu kokuyu alamadık.

Kullanımı#

Çiçek sapları kaynatılarak yaraları ve uyuzları yıkamada kullanılmıştır. Sütlü özsuyu zehirlidir ve ciltle teması halinde iritasyona neden olabileceği rapor edilmiştir. Bunun yanında yutulması halinde çeşitli rahatsızlıklara neden olabileceği rapor edilmiştir.