Dianthus gratianopolitanus (Çim karanfili)

Dianthus gratianopolitanus (Çim karanfili), Karanfilgiller ailesine bağlı Karanfil cinsinden genellikle 15 ila 20 cm büyüyebilen, gri yeşil gövdeli, yığınsı ve çok yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Yapraklar 2 ila 6 cm uzunluğunda, 1 ila 2 mm genişliğinde, şeritsi, mumlu ve pürüzlü kenarlıdır. Çiçekler hoş kokulu, soluk ya da koyu pembe renkli ve 3 cm çapındadır. Taç yapraklar sakallı ve kenarları sığ biçimde dişlidir. İkincil bırahteler 4 ila 6 adet, çanağın çeyreği uzunluğunda, mumlu ve küt uçlu olmakla birlikte aniden sivri bir çıkıntıya daralmaktadır. Tohum siyasımsı ya da kahverengi, yumurtamsı, kalkansı ve sıkıştırılmıştır. Dilimizde çim karanfili adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Dianthus gratianopolitanus doğal olarak İngiltere ile Ukrayna arasındaki yayılış gösterir. Ancak günümüzde diğer bölgelerde de süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Kayalık ve çayırlarda görülen bitki umumiyetle mayıs ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca tanrının çiçeği anlamına gelir. İlk defa Theophrastus tarafından (diosanthos / διόσανθος) kullanılmıştır. Cins Antik Yunan tanrısı Zeus’a adanmıştır. Jüpiter, Hellen mitolojisindeki Zeus’un karşılığıdır. Cennetin ve yeryüzünün efendisi olarak kabul edilen Jüpiter; tanrıların ve insanların babası, hayatın efendisi, doğa kanunlarının kişiselleştiği varlık ve hava olaylarının tanrısıdır. Zeus ile Jüpiter arasındaki en önemli fark; Zeus’un zaman zaman insanların arasında tebdil-i kıyafet dolaşmasına rağmen, Jüpiter’in hiçbir zaman yeryüzüne inmemesidir. Roma Uygarlığı’nda karanfil, Jüpiter’in bitkisi olarak kabul edilirdi. En erken dönemde yapılan taçlar, karanfil çiçeklerinden oluşurdu.

Cinsin Türkçe adı olan karanfil yaygın bir kullanıma sahiptir. Ancak hiç biri bu cins için değildir. Kullanımı bilinen türler; Syzygium aromaticum, Clinopodium nepeta ve Ocimum × africanum’dur. Kelime, Syzygium aromaticum’un yayılış alanı olan Güneydoğu Asya orijinlidir. Bitkinin önceki adı Caryophyllus aromaticus’tur. Cins adı olan caryophyllus karanfil ile benzer kokuya sahip olan Dianthus caryophyllus için de kullanılmıştır. Karışıklığın kaynağı da bu olsa gerektir. Epitet Latince Gratianopolis anlamına gelir ve açık bir şekilde türün tip yerine işaret etmektedir. Gratianopolis, Fransız şehri Grenoble’ın Latince adıdır.