Cirsium arvense (Köygöçerten)

Cirsium arvense (Köygöçerten), Papatyagiller ailesine bağlı Köygöçerten cinsinden genellikle 20 ila 150 cm büyüyebilen bir bitkidir.

Tanımı#

Kalın köklere sahip geniş koloniler oluşturur. Gövde yeşil ve dallı, pürüzsüz ve tüysüzdür. Yapraklar koyu yeşil, mızraksı ya da dikdörtgensi mızraksı, almaşlı dizilişli ve sapsızdır. Bunlar dikenli, loblu, 15 ila 20 cm uzunluğunda, 2 ila 3 cm genişliğindedir. Yaprakların üstü tüysüz iken altlarında kısa beyaz tüyler mevcuttur. Çiçek başları 10 ila 22 mm çapında, pembe ila mor renklidir. Çiçekler çoğunlukla iki evcikli, nadiren erseliktir. Dişi çiçekler kokulu iken erkek çiçeklerin kokusu yoktur. Erkek çiçekler küremsi, dişi çiçekler küçüktür. Tohumlar 4 ila 5 mm uzunluğunda ve tüylü bir sorguca sahiptirler. Her dalda 1 ila 5 arası çiçek başı görülmektedir. Binin üzerinde tohum üretir. Kök sistemi hayli agresiftir ve bitki hızla yayılmaktadır.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Avrupa, Asya ve kuzey Afrika’da yayılış gösterir ancak istilacı tür olarak geniş alanlara yayılmıştır. Yol kenarı, sulak alanların civarı, çalılıkla ve tarlalarda görülen bitki umumiyetle mayıs ve ekim ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca şişmiş damar anlamına gelir. Cinse bağlı bazı türlerin damar şişmeleri vakalarında tedavi amacıyla kullanılmalarına işaret eder. Epitet Latince ekili alan anlamına gelir. Türün, yaygın olarak tarla kenarlarında görülmesine işaret eder. Özgün tanımda bu “Habitat in Europae cultis agris” olarak belirtilmiştir.

Kullanımı#

Bir yaşındaki bitkilerin kökü ve yapraklar çiğ ya da pişirilerek yenilmektedir. Gövdeler soyulduktan sonra pişirilerek tüketilmektedir. Bunun yanında kökte insanlar tarafından sindirilemeyen inülin olduğuna dair raporlar vardır. Bu durumda da gaza neden olacaktır.

Sorguçları çıra ikamesi olarak kullanılmıştır.

Kökü idrar söktürücü, büzücü, tonik ve iltihap gidericidir. Kök çiğnendiğinde diş ağrısının giderilmesine yardımcı olacaktır. Ayrıca kök kaynatılarak çocuklarda parazit düşürücü olarak kullanılmıştır.