Chaerophyllum byzantinum (Hılak otu)

Chaerophyllum byzantinum (Hılak otu), Maydanozgiller ailesine bağlı Handok cinsinden çoğunlukla 45 ila 100 cm büyüyebilen bir bitkidir.

Tanımı#

Gövde silindirik ve sıklıkla benekli, dallı, tüysüz, yumuşak tüylü ya da kıllıdır. Alt yapraklar geniş yumurtamsı ila üçgensi, 13 ila 40 cm uzunluğunda ve 10 ila 40 cm genişliğinde, yaprakçıklar geniş eliptik ila ters yumurtamsı, tepede küt, düzensiz kesik ya da tabanda yüreksi, kenarları kütdişli ya da keskince testere dişli, 4 ila 12 cm uzunluğunda ve 2,5 ila 8,5 cm genişliğindedir. 10 ila 30 arası, 2,5 cm uzunluğunda eşit olmayan kol vardır ve bunlar meyve zamanı diktir. Bırahte 3 ila 7 adet, yumurtamsı-sipsivri, çıplak ya da kirpikli ve 5 ila 7 mm uzunluğundadır. Her şemsiyede 1 ila 8 arası verimli çiçek bulunur. İkincil bırahteler yaklaşık 10 adet, çıplak, mızraksı-sipsivri ve 4 ila 7 mm uzunluğundadır. Çiçek sapı, ikincil bırahtelerden daha uzundur. Meyve şeritsi dikdörtgensi, 12 ila 15 mm uzunluğunda ve 1,5 ila 2 mm genişliğindedir. Yaprakları çeşitli yemeklere eklenmekte ve çorba yapımında kullanılmaktadır. Dilimizde hılakotu, yoğurtotu, çarşır, çarşırotu, gimi, kemi ve kimi adları ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Balkanlar ve Türkiye’de yayılış gösterir. Ormanlık alanlar ve dere kenarlarında görülen bitki umumiyetle mayıs ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 400 ila 1300 metreye kadar olan rakımlarda Gölcük ve Kartepe ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca keyifli yapraklar anlamına gelir. Bu bağlamda yaprakların aromatik tadına işaret eder. Epitet Latince Bizantion anlamına gelir. İstanbul’un antikçağdaki adıdır ve bitkinin yayılış alanına işaret eder. Nitekim Pierre Edmond Boissier’in özgün tanımında yayılışı “In sylvis Castaneae vescae Olympi supra Broussam, prope Byzantium ad Bosphorum, prope Goksun” olarak belirtilmektedir. Bizantion 330 yılında başkent ilan edilmiş ve adı önce Nova Roma, sonra da Konstantinopolis olmuştur.