Buddleja davidii (Kelebek çalısı)

Buddleja davidii (Kelebek çalısı), Sıracaotugiller ailesine bağlı Kelebekçalısı cinsinden genellikle 0,5 ila 5 metre büyüyebilen bir çalıdır.

Tanımı#

Genç dallar, yaprakların abaksiyal tarafı, yaprak ve sapı ve çiçek durumu kaba tüylü ya da yıldızsı tüylerle havlıdır. Dalcıklar dört köşelidir. Sitipüller genellikle mevcut, dairesel ila yumurtamsı ve 1 ila 6 mm uzunluğundadır. Yaprak sapı 1 ila 5 mm uzunluğunda, yaprak ayası darca yumurtamsı ya da darca eliptik, 4 ila 20 cm uzunluğunda, 0,3 ila 7,5 cm genişliğinde adaksiyal tarafı koyu yeşil, çıplak, tabanı kamamsı, kenarı testere dişli, ucu sipsivri ve yanal damarları 9 ila 14 çifttir. Çiçek durumu terminal, 4 ila 30 cm uzunluğunda ve 2 ila 5 cm genişliğindedir.

Alttaki bırahteler yaprak benzeri iken diğerleri küçük ve şeritsidir. Çanak çansı, 2 ila 3,5 mm uzunluğunda ve dış tarafı yıldızsı havlı ila çıplaktır. Lobları darca üçgensi ve 0,5 ila 2 mm uzunluğundadır. Taç menekşe ila koyu mor, zaman zaman beyaz renkli, boğazı turuncu sarı renkli, 0,8 ila 1,4 cm uzunluğunda ve dış tarafı çıplak ya da yıldızsı havlıdır. Tüpü darca silindirik ve 6 ila 11 mm uzunluğundadır. Başçıklar dikdörtgensi ve 0,8 ila 1,2 mm uzunluğundadır. Yumurtalık yumurtamsı ve çıplak ila havlıdır. Kapsül kahverengi, elipsoit ila yumurtamsı ve çıplak ya da seyrek biçimde yıldızsı havlıdır. Tohumlar elipsoit ve her iki ucunda uzun kanatlıdır. Çiçek, yaprak ve gövdelerinden siyah ve yeşil boya elde edilir. Kelebekler tarafından sevilen bir bitkidir. Dilimizde kelebek çalısı adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Doğal olarak Çin’de yayılış gösterir. Ancak süs bitkisi değeri nedeniyle dünyanın büyük bölümüne yayılmış ve doğallaşmıştır. Çalılık, sulak alan ve yol kenarında görülen bitki umumiyetle temmuz ve ekim ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda Kartepe ve İzmit ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins 1662 – 1715 yılları arasında yaşamış İngiliz bitki bilimci Adam Buddle‘a adanmıştır. İngiltere bitki çeşitliliği ile ilgili bir eser yazmış ancak eser yayımlanmıştır. Ölümünden 15 yıl sonra William Houstoun Amerika’da topladığı bir Buddleja türünü Linnaeus’a göndermiş ve Buddle’nin adını yaşatmasını rica etmiştir. Tür 27 Eylül 1826 – 10 Kasım 1900 tarihleri arasında yaşamış Fransız zoolog ve bitki bilimci Armand David‘a adanmıştır. Dev panda (Ailuropoda melanoleuca) ve David geyiğini (Elaphurus davidianus) keşfetmesi ile bilinir.