Bolboschoenus laticarpus (Çapılotu)

Bolboschoenus laticarpus (Çapılotu), Hasırotugiller ailesine bağlı Sandalyesazı cinsinden genellikle 10 ila 160 cm büyüyebilen bir bitkidir.

Tanımı#

Genellikle sitolonların ucunda yumru bulunur. Yumru 2,5 cm çapındadır. Gövde dik, üç açılı, pürüzsüz ya da çiçek kurulunun altında hafif pürüzlü ve 4 ila 6 arası sayıda boğumludur. Yaprak kılıfı üç açılı, en üstteki kılıf soluk kahverengi ila yeşil renkli, gövdeyi sıkıca sarıcı ve en alttaki kılıf soluk ila paslı kahverengidir. Yaprak ayası gövde ile aynı uzunlukta ya da hafifçe daha uzun, 10 ila 48 cm uzunluğunda, 1,2 ila 10 mm genişliğinde, omurgalı, köşe ve ortası pürüzsüz ya da pürüzlüdür.

Çiçek durumu kolları 0,9 ila 5 cm uzunluğundadır. Bırahte 2 ila birkaç adet sayıdadır. Başakçık oval, 0,2 ila 0,6 cm genişliğinde, sapsız, sarmal biçimde dizilidir. Dışkavuz dikdörtgensi yumurtamsı, 5 ila 5,8 mm uzunluğunda, 1,5 ila 4,3 mm genişliğinde ve çentiklidir. Çiçek örtüsü kılları 1 ila 6 arası sayıda, ipliksi, kahverengi ve dökülücüdür. Fındıkçık genişçe ters oval ve kahverengidir. Başakçıklar olgunlaştıklarında 0,8-1,5(-1,9) cm uzunluğunda ve daima koyu kestane kahverengidir. Dilimizde çapıl otu adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Avrupa’da yayılış gösterir. Sulak alanlar ve deniz kenarında görülmektedir. Umumiyetle mart ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi deniz seviyesinden 1400 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca yumrulu Schoenus anlamına gelir. Bu bağlamda cinsin, Schoenus cinsi ile benzerliğine işaret eder. Epitet Latince geniş meyveli anlamına gelir ve açık bir şekilde türün meyve yapısına dikkat çekmektedir.

Kullanımı#

Kökü nişasta bakımından zengindir ve çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Kökü büzücü ve idrar söktürücüdür. Kadınlarda doğum sonrası karın ağrısında kullanılmıştır.