Berberis veitchii (Adi kadıntuzluğu)

Berberis veitchii (Adi kadıntuzluğu), Karamukgiller ailesine bağlı Karamuk cinsinden genellikle 1 ila 1,5 metre kadar büyüyebilen bir bitkidir.

Tanımı#

Gövdeler silindirik, dallar soluk grimsi sarı, sürgünler kırmızımsı, çıplak, dikenler üç parçalı, soluk sarı renkli1,5 ila 3 cm uzunluğunda ve adaksiyal olarak olukludur. Yapraklar neredeyse sapsız, aya abaksiyal olarak soluk sarı, parlak, adaksiyal olarak koyu yeşil, mızraksı, 5 ila 11 cm uzunluğunda, 1 ila 2 cm genişliğinde, derimsi, tabanı kamamsı, kenarı dalgalı, her iki yanında 10 ila 30 adet dikenli testere dişli ve ucu sipsivridir. Çiçekler 2 ila 10 adetten oluşan demetler halindedir. Çiçek sapı 1,5 ila 3,5 cm uzunluğunda, çıplak, bırahteler yumurtamsı ve 2 mm uzunluğundadır. Çanak yapraklar üç halka halinde, dıştakiler kırmızımsı kahverengi, dikdörtgensi yumurtamsı, ortadaki ve içtekiler ters yumurtamsı ve içbükeydir. Taç yapraklar ters yumurtamsı, tabanı pençeli ve ucu yuvarlaktır. Meyve üzümsü formda, yumurtamsı elipsoit, mavi mumlu ve boyuncuk kalıcı değildir. Dilimizde yeşil yapraklı karamuk ve siyah meyveli kadıntuzluğu adları ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Berberis veitchii doğal olarak Çin’de yayılış gösterir. Ancak süs bitkisi değeri nedeniyle dünyanın büyük bölümünde peyzajlara dikilmektedir. Peyzaj alanlarında görülmektedir. Umumiyetle mayıs ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Berberice ami berberisin kısaltılmış halidir ve Berberi hıltanı anlamını verir. Doğrudan meyveyi tanımlayan bir kelimedir ve bu örneğin İngilizceye barberry olarak geçmiştir. Ayrıca yine berberis kelimesi ile bağıntılı olarak Berberis vulgaris, Türkçe’de amberbaris adı ile bilinir. Türkçe yaygın ad olarak karamuk belirtilmiştir ve bu kelime Türkçe kara taneli anlamına gelir. Bununla birlikte cinsin geleneksel adları kadıntuzluğu ve zirişktir. Tür 24 Haziran 1840 – 6 Temmuz 1924 tarihleri arasında yaşamış İngiliz bahçıvan Harry James Veitch’a adanmıştır. Süs bitkileri ile ilgili kurduğu şirket dünya çapında ün kazanmıştır. Şirket dünyanın dört bir yanına süs bitkisi değeri potansiyeli olan bitkileri toplaması için çok sayıda görevli göndermiştir. Bitki de bu seferlerden birinde keşfedilmiştir.

Kullanımı#

Meyveler çiğ ya da pişirilerek tüketilmektedir. C vitamini bakımından zengindirler. Meyvelerinden limonata yapılmaktadır. Ayrıca genç yapraklar kurutularak ferahlatıcı çay elde edilmektedir. Bitki özellikle safra sorunlarında kullanılmıştır. Kabuğu antiseptik, büzücü, kolagog, hepatik, müshil, soğutucu, mide sorunu giderici ve toniktir. Bunun yanında çiçekler antiromatizmaldir. Aşırı doz uyuşukluk, burun kanaması, kusma, ishal ve böbrek tahrişine neden olabileceği rapor edilmiştir. Hamilelikte kullanımı kontrendikedir.