Allium roseum (Gül soğanı)

Allium roseum (Gül soğanı), gösterişli çiçekleri nedeniyle yetiştirilen Nergisgiller ailesine bağlı Soğan cinsinden bir bitkidir.

Tanımı#

Soğan yumurtamsı ya da neredeyse küresel, yaklaşık 1,5 cm çapında ve çok sayıda soğancıklıdır. Dış gömlek kıkırdaksı ve minik çukurludur. Gövde 10 ila 65 cm uzunluğundadır. Yapraklar 2 ila 4 adet, geniş biçimde şeritsi, 2 ila 14 mm genişliğinde, uçları uzun sipsivri ve kenarları minik dişlidir. Sıpata tek valfli, derince 3 ya da 4 loblu, çiçek sapından kısa ve kalıcıdır. Çiçek durumu hunimsi ya da yarı küresel, 6 cm çapında ve soğancıklı ya da soğancıksızdır. Çiçek sapı 7 ila 45 mm uzunluğundadır. Çiçek örtüsü çansı, bölümleri genellikle pembe ya da beyaz renkli, eliptik dikdörtgensi, 7 ila 12 mm uzunluğunda, küt uçlu ve sıklıkla uçta küçük dişlidir. Kapsül 4 mm uzunluğundadır. Çiçekler kokuludur. Dilimizde gül soğanı adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Akdeniz havzasında yayılış göstermektedir ancak süs bitkisi değeri nedeniyle günümüzde Avrupa’nın diğer ülkelerinde de doğallaşmıştır. Makilik alanlar, yamaçlar ve köknar ile çam ormanlarında görülen bitki umumiyetle temmuz ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca öğütmek anlamına gelir. Bu bağlamda cinse bağlı sarımsak dişlerinin öğütülerek çeşitli yemeklerde kullanılmasına işaret etmektedir. Bazı kaynaklar ise kelimenin kaçınmak anlamına geldiğini ve bu nedenle sarımsağın rahatsız edici kokusuna dikkat çekildiğini belirtmiştir. Epitet Latince gül rengi anlamına gelir açık bir şekilde türün çiçek rengini vurgulamaktadır.

Kullanımı#

Bitkinin kokusu ve aromasının sincaplar ve otçul hayvanları uzak tuttuğu rapor edilmektedir. Soğan ve yaprakları çiğ ya da pişirilerek tüketilmektedir. Salata ve yemeklerde sarımsak ikamesi olarak kullanılmaktadır. Çiçekleri çeşni amaçlı salatalara eklenmektedir.