Coleus scutellarioides (Yaprak güzeli) dik ya da yükselici tek ya da kısa ömürlü çok yıllık bir bitki olup 1 metreye kadar boylanabilir. Gövde etli, çok dallı, yuvarlak-dört köşeli, havlı ve sapsız bezelidir. Yapraklar neredeyse etli, sıklıkla alacalı, yumurtamsı ya da yumurtamsı-mızraksı, 1,5 ila 10 cm uzunluğunda, 1 ila 6 cm genişliğinde, ucu küt, sivri ya da sipsivri, tabanı kamamsı, yuvarlak, kesik ya da neredeyse yüreksi, kenarı kütdişli ila testere dişli, her iki yüzeyi de havlıdır. Yaprak sapı 5 ila 50 mm uzunluğuda ve havlıdır. Çiçek durumu terminal, basit ve en çok 40 cm uzunluğundadır. Bırahte sapsız, dökülücü ve yumurtamsıdır. Çanak çansıdır. Taç mavimsi-mor ve 8 ila 10 mm uzunluğundadır. Fındıkçık siyah, yumurtamsı ya da küresel, 1 mm uzunluğunda, parlak ve nemli iken müsilajlıdır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Hin-Çin altkıtası ile Avustralya arasında yayılış göstermektedir ancak günümüzde dünyanın büyük bölümünde yetiştirilmektedir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Bahçe, balkon ve mezarlıklarda görülen bitki umumiyetle ağustos ve kasım ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 100 ila 1000 metre arasındaki rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adları

Dilimizde kolyoz, yaprak güzeli ve renkli ısırgan adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca kılıf anlamına gelir ve bu bağlamda erciklerin bir araya gelerek kılıf benzeri bir yapı oluşturmasına işaret eder. Tür adı Antik Yunanca Scutellaria gibi anlamına gelir ve açık bir şekilde türün Scutellaria cinsini andırmasına işaret eder.

Gıda

Yaprakların tüketilebilir olduğuna dair rapor vardır.

Tıp

Hazımsızlık, oftalmi, baş ağrısı, idrar şikâyetleri, hazımsızlık, karaciğer tıkanması, morarma tedavisinde kullanılmıştır. Parazit düşürücüdür. Köküne ishal ve kolik vakalarında başvurulmuştur. Bunun yanında yapraklar sindirim kolaylaştırıcı, âdet söktürücü ve sakinleştiricidir. Haricen şişliklere, yaralara, morluklara, eziklere ve baş ağrısı durumunda baş bölgesine uygulanır. Taze yapraklar pişirilerek yara ve kesiklerin üzerine suyu damlatılmıştır. Bitkinin usaresi ya da kaynatıldığı suyu hemoroit, iltihap ve çıbanlara sürülmüştür.