Colchicum chalcedonicum (Kadıköy çiğdemi)

Özet

Colchicum chalcedonicum (Kadıköy çiğdemi) genelde çalılık alanlarda görülen ve yaz sonundan güz ortasına kadar çiçek açan bir bitkidir.

Hiyerarşi

Tanımı

Colchicum chalcedonicum (Kadıköy çiğdemi) kormusu 3 ila 5 cm uzunluğunda ve 2 ila 3 cm genişliğindedir. Biçimi yumurtamsı ila neredeyse küreseldir. Dış gömlek kahverengi, iç gömlek kırmızımsı kahverengidir. Yapraklar 4 ila 7 arası sayıda, yayık, dikdörtgensi dilsi, 9 ila 12 cm uzunluğunda ve 20 ila 33 mm genişliğindedir. Bunlar tüysüz, tepede yuvarlak ya da neredeyse sivri ve kenarları genellikle dalgalıdır. Çiçekler 1 ila 3 arası sayıda, huni ya da çan biçimindedir. Çiçek örtüsü soluk ila koyu morumsu pembe, zaman zaman hafifçe mozaik desenli, darca ters mızraksı ila darca dikdörtgensi eliptik, 3 ila 4 cm uzunluğunda ve 3 ila 8 mm genişliğinde ve tüysüzdür.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Yunanistan ve Türkiye’de yayılış gösterir. [Harita, Alt türler, Sinonimler, Herbaryum] Çayırlar, çalılıklar ve orman açıklıklarında görülmektedir. Umumiyetle ağustos ve ekim ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi 100 ila 300 metreye kadar olan rakımlarda Gebze ilçesinde gözlemlemek mümkündür. Türü gözlemlediğimiz alanda 2020 yılı içinde tarımsal faaliyetler başlamıştır. Türün ilimizdeki varlığı yüksek seviyede tehdit altındadır.

Türkçe adları

Dilimizde kadıköy çiğdemi adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adını Kolhis kralı Aetes’in kızı Midia’dan alır. Bitkiler konusunda oldukça bilgili olan Midia, aynı zamanda bitkilerden elde edilen zehirler konusunda da yetenekliydi. Bahçesinde çöpleme, zakkum, güzelavratotu, baldıran ve yüksükotu gibi çeşitli zehirli bitkileri yetiştirmekteydi. Afrodit’in isteği ile maceralarında Jason’a eşlik eden Midia, acı çiğdem kökünden elde ettiği bir iksir ile Jason’un uzuvlarını ve silahlarını ovarak, O’nun cesaret ve güç gerektiren görevleri yerine getirmesini sağlamıştır. Ancak kendinden daha genç bir kadın yüzünden Jason tarafından terk edilince hem o kadını hem de çocuklarını acı çiğdem bitkisinden elde ettiği zehirle öldürür. Dioscorides bitkilerin Colchis’de yaygın olarak görüldüğünü ve bu nedenle bu adı aldıklarını yazar. Tür adı Latince Kadıköy, İstanbul anlamına gelir. Türün tip yerine işaret eder. Kalkedon, Roma’nın Bitinya eyaleti sınırları içinde kalan bir liman şehri idi. Özgün tanımda “Montagnes découvertes de la côte asiatique de la mer de Marmara, non loin de Cadikeuy (ancienne Chalcédoine)” olarak belirtilmiştir.

Fotoğrafları