Colchicum (Acıçiğdem)

Etimoloji

Cins adını Kolhis kralı Aetes’in kızı Midia’dan alır. Bitkiler konusunda oldukça bilgili olan Midia, aynı zamanda bitkilerden elde edilen zehirler konusunda da yetenekliydi. Bahçesinde çöpleme, zakkum, güzelavratotu, baldıran ve yüksükotu gibi çeşitli zehirli bitkileri yetiştirmekteydi. Afrodit’in isteği ile maceralarında Jason’a eşlik eden Midia, acı çiğdem kökünden elde ettiği bir iksir ile Jason’un uzuvlarını ve silahlarını ovarak, O’nun cesaret ve güç gerektiren görevleri yerine getirmesini sağlamıştır. Ancak kendinden daha genç bir kadın yüzünden Jason tarafından terk edilince hem o kadını hem de çocuklarını acı çiğdem bitkisinden elde ettiği zehirle öldürür. Dioscorides bitkilerin Colchis’de yaygın olarak görüldüğünü ve bu nedenle bu adı aldıklarını yazar.

Tanımı

Çok yıllık ve gövdesiz otlardır. Görece küçük bitkilerdir ve gömlekli soğan benzeri kormusları vardır. Yapraklar tabanda, darca eliptik ila şeritsi, çiçeklerle birlikte ya da çiçeklerden sonra görülürler. Çiçekler tek ya da demetsidir. Çiçek sapı dik ve kısadır. Çiçek örtüsü çan biçiminde, huni gibi, tabaksı ya da yıldızsı, mor, pembe ya da beyaz renklidir. Kapsül elipsoit ve derimsidir. Tohumlar küreseldir. Cins Avrasya ve Afrika’ya özgüdür.

Tarihi

Acı çiğdem soğanı zehirlidir ve tüketildiğinde ölümcüldür. Gerek Dioscorides, gerekse Plinius bitkinin bilinen tek panzehrinin inek sütü olduğu konusunda hemfikirdir. Acıçiğdem, zehri nedeniyle antikçağda oldukça popüler bir bitkiydi. Hatta ağır çalışma koşullarından bıkan köleler, bu bitkinin soğanını tüketerek intihar ediyorlardı. Zehirli olmasının yanı sıra, acıçiğdemler aynı zamanda tıbbi açıdan oldukça yararlıydı. Antikçağda bu bitkiler her türden hastalığın çaresi olarak görülüyordu. Avrupa’da uzun yıllar boyunca acıçiğdem çiçekleri, her türden hastalığa karşı bağışıklık kazandıracağı inancıyla, yeni doğan çocukların boynuna sürülmüştür. Bitki kötü karakteri simgeler.