Lîmûn (ليمون), bitkinin Sanskritçe karşılığı olan nimbu (बनम्बू)’dan muharreftir. Lîmûn Anadolu’da, baş ağrısı, kulak ağrısı, nezle, boğaz rahatsızlıkları, mide hastalıkları, eklem ağrıları, sıtma, cilt sorunları, uyuz, veba, melankoli, epilepsi, kalp rahatsızlıkları ve hafakan tedavisinde kullanılmış, ağız kokusu giderici, kusma engelleyici, susuzluk giderici, sindirime yardımcı, mide güçlendirici, iştah açıcı, kalbi güçlendirici, sarhoşluk giderici, panzehir ve mide temizleyici olarak faydalanılmış, doğanın dilinde kabarcık

çıkması ve doğanın damağının şişmesi tedavisinde başvurulmuştur. Öğün geçtiğinde baş ağrısı olması halinde bir lokma ekmeğin lîmûn şerbeti ile ıslatılarak tüketilmesi önerilmiş, bitki şerbet yapımında kullanılmış, ayrıca lîmûniyye adlı yemeğin tarifine girmiştir. Sarı renkli meyveler ile ilgili standart rüya tâbiri bu bitki için de geçerlidir ve rüyada lîmûn görmek hastalık olarak tâbir edilmiş, ayrıca fal amaçlı da başvurulmuştur.

Sarı inci, lîmûn suyu ve nûşâdır ile birlikte, tavuk ya da kaza yedilirse ve sonra tavuk ya da kaz boğazlanırsa ya da balığın içine konup balık pişirilirse renginin beyaz olacağı bilgisi verilmiştir.

Tanımı

Citrus × limon (Limon) küçük boylu bir ağaçtır. Dallar dikensidir. Genç yapraklar ve çiçek tomurcukları kırmızımsı mor renklidir. Yaprak ayası yumurtamsı ila eliptik, 8 ila 14 cm uzunluğunda ve 4 ila 6 cm genişliğinde, kenarları belirsiz biçimde kütdişçikli ve ucu genellikle mukronattır. Çiçekler tek ya da birkaç adetten oluşan demet halindedir. Çanak kupa biçimli, dört ya da beş lobludur. Taç yaprak 1,5 ila 2 cm uzunluğunda, dış yüzeyi morumsu ve iç yüzeyi beyaz renklidir. Ercik 25 ya da daha fazla sayıdadır. Meyve sarı renkli, elipsoid ila yumurtamsı ve her iki uca doğru daralıcıdır. Meyve yüzeyi kabaca pürüzlü ve meyve karakteristik limon kokuludur. Tohum yumurtamsı, küçük ve ucu sivridir.

Gözlem bilgileri

Bitkinin Citrus daoxianensis, Citrus maxima ve Citrus medica türlerinin melezi olduğu tahmin edilmektedir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Bahçe ve yol kenarında görülen bitki umumiyetle mart ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 400 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adları

Citrus × limon dilimizde limon adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Yunanca sedir anlamına gelir. Cinsin yaprak ve meyvelerinin kokusunun sedir kokusunu andırmasına işaret eder. Tür adı, bitkinin Sanskritçedeki adı olan nimbu‘nun zamanla değişime uğramış halidir. Bitki dilimizde de limon adı ile bilinmektedir.

Gıda

Meyvesi çiğ ya da pişirilerek tüketilmektedir. Tadı hayli asidiktir. Çoğunlukla içecek, sos ve çeşni olarak kullanılmaktadır. Suyu reçel ve turşulara eklenmektedir. Kabuğu hamurlu tatlılarda kullanılmaktadır. Yaprakları kurutularak çeşitli çaylara eklenmektedir. Kabuğundan elde edilen yağ gıda aroması olarak kullanılmaktadır. Çiçekleri çeşitli tatlılara eklenmektedir.

Tıp

Mükemmel bir sağlık koruyucu olarak kabul edilmektedir. Meyve C vitamini bakımından zengindir ve enfeksiyonlara karşı savaşmada vücudu destekler. İskorbüt hastalığına karşı geleneksel bir çaredir. Suyu güçlü bir büzücüdür ve gargara yapılırsa boğaz ağrısını giderir. Meyve suyu etkili bir bakteri öldürücüdür. Sıtma ve diğer ateşli hastalıkların tedavisinde başvurulmuştur. Meyve romatizmal durumların tedavisinde faydalıdır. Olgun meyvenin kabuğu gaz gidericidir ve mideye faydalıdır. Meyve kabuğundan elde edilen yağ aromaterapide kullanılmıştır. Ayrıca uyarıcı ve gaz gidericidir. Gövde kabuğu toniktir.

Bilgi

Tohumundan elde edilen yağ sabun yapımında kullanılır. Kabuğundan elde edilen yağ parfümeri ve ilaç sanayinde kullanılır. Kurutulmuş meyve kabuğu böcekleri kovması için elbise dolaplarına konulur. Bunun yanında meyve suyu mürekkep lekesinin çıkartılmasında ve metallerin parlatılmasında uygulanır.