Nârenc (نارنج), bitkinin Sanskritçedeki karşılığı olan naranga (नारङ्ग)’dan alınmıştır. İbnü’l-Baytâr, kalbi güçlendirdiğini, mide bulantısını geçirdiğini ve gaz giderici olduğunu; Şerîf, parazit düşürücü olduğunu, akrep ve yılan sokması vakalarında başvurulduğunu, beyaz renkli giysilerdeki lekeleri gidermek için uygulandığını kaydetmiştir.

Nârenc Anadolu’da, kalp rahatsızlıkları, mide rahatsızlıkları ve sıraca tedavisinde kullanılmış, susuzluk giderici ve iştah açıcı olarak faydalanılmış, ayrıca narınciyye kalyesinin tarifine girmiştir. Fal amaçlı da kullanılan bitki şiirimizde meyvesinin rengi ile karşılık bulmuştur.

Tanımı

Citrus × aurantium (Turunç) her dem yeşil çalı ya da ağaçtır. Yapraklar tek yaprakçıklıdır. Yaprakçık yumurtamsı ya da eliptik, 7 ila 10 cm uzunluğunda ve 4 ila 7 cm genişliğinde, sapı ise 2 ila 3 cm uzunluğundadır. Genellikle yaprak sapı kanatlı ve uca doğru eklemli, salgılı lekelidir. Çiçekler yaprak koltuklarından çıkar, zaman zaman küme halinde ve hoş kokuludur. Taç yapraklar beyaz renkli ve ercikler demet halindedir. Meyve derimsi bir kabukla çevrili bir üzümsü olup güçlü kokulu, olgunlaştığında turuncu kırmızı renkli, neredeyse küresel, yaklaşık 7 cm çapındadır. Bazı sınıflandırmalara göre greyfurt (Citrus × paradisi), portakal (Citrus × sinensis), tangor (Citrus × nobilis) gibi çok sayıda popüler meyve türü bu bitkinin sinonimi kabul edilmektedir. Bu nedenle, hiç olmazsa sınıflandırma karmaşası sona erene kadar bu tür ile ilgili tıbbi ve mutfak kullanımlarına yer vermiyoruz.

Gözlem bilgileri

Bitkinin Citrus daoxianensis ve Citrus maxima türlerinin melezi olduğu tahmin edilmektedir. [Harita, Alt türler, Herbaryum] Bahçe ve yol kenarında görülen bitki umumiyetle nisan ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 400 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adları

Dilimizde turunç adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Yunanca sedir anlamına gelir. Cinsin yaprak ve meyvelerinin kokusunun sedir kokusunu andırmasına işaret eder. Tür adı Latince turuncu anlamına gelir ve açık bir şekilde olgun meyvenin rengine dikkat çeker.