Chenopodium opulifolium (Vilita)

derleyen:

Tanımı

40 ila 80 cm boylanabilen tek yıllık bir bitkidir. Gövde dik, gevşekçe ve düzensiz dallı, koyu yeşil ve sıklıkla gri unludur. Yapraklar 1 ila 3 cm uzunluğunda, 1 ila 3 cm genişliğinde, en alttaki ve ortadaki baklavamsı-yumurtamsı, sıklıkla uzunluğundan daha geniş, üç loblu, yanal loblar kısa ve geniş, orta lob genişçe üçgensi ila kısaca yumurtamsı, ucu küt ila neredeyse sivri, kenarları düz ya da dişli ve mukronattır. Üst yapraklar daha dar ve dişlidir. Çiçek durumu düzensiz dallı ve öbekler unlu olur. Çiçek örtüsü bölümleri, arkada genişçe omurgalıdır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Afrika, Avrupa ve Akdeniz havzası ile Nepal arasındaki bölgede yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Tahrip edilmiş araziler, deniz kenarı, yol kenarı ve tarlalarda görülür. İzmit ilçesinde gözlemlenmiştir. Mayıs ve eylül ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 400 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adı

Dilimizde vilita adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca kaz ayağı anlamına gelir. Cinse bağlı bitkilerin yapraklarının kaz ayağını andırmasına işaret eder. Buna uygun olarak bitkiler birçok dilde kazayağı olarak bilinmektedir. Dilimizdeki sirken kelimesi doğrudan Türkçe kaynaklı olmalıdır. Türkçede sirkenmek kötü koku nedeniyle iğrenmek anlamına gelir. Kelime ıspanak ve semizotu gibi sebze olarak tüketilen bitkiler için kullanılmaktadır. Bitkilerin haşlanırken yaydıkları kokuya işaret ediliyor olabilir. Türkçe Bitki Adları Listesinde “sirken” kelimesi Dysphania ambrosioides türü için kullanılmaktadır, oysa bu tür Amerika kıtasına özgüdür ve bu durumda sirken kelimesinin hangi türe işaret ettiği net değildir. Tür adı Latince akçaağaç yapraklı anlamına gelir. Türün yapraklarının Acer yapraklarını andırmasına işaret eder.