Bitkiler › Gentiyan takımı › Gentiyangiller › Gelindüğmesi › Kırmızı kantaron
Tıbbi bitki, Boya bitkisi, Asgari endişe (LC), Avrupa-Sibirya elementi.
5 ila 50 cm büyüyebilir. Gövde dallı ve diktir. Tabanda rozet oluşturur ve bunlar ters yumurtamsı ila eliptiktir. Gövdedeki yapraklar üçgensi ve karşılıklı dizilişlidir. Çiçek kurulu birçok çiçek barındırır. Küçük çiçekler pembemsi-lavanta renkli, 1 cm çapında ve sarı başçıklıdır. Meyve silindirik bir kapsüldür. Tohumlar ağustos ve ekim aylarında olgunlaşır. Çiçekler erseliktir. Geçirgen toprakları ve güneşli bölgeleri tercih eder. Tohumlar şubat ve mayıs ayları arasında doğrudan dışarı ekilebilir. Tohumlar hızlı çimlenir. Taç lobları genellikle 4 ila 6 mm uzunluğunda, çiçek kurulu sıkı, genellikle iki yıllık, gövde, bırahte ve çanak pürüzsüzdür.
Bitki doğal olarak batı Asya ve Avrupa’da yayılış gösterir. [Harita|Sinonimler|Herbaryum]
Çayırlar, yamaçlar ve yol kenarında görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir.
Dilimizde Kırmızı kantaron, Afyonotu, Sıtma otu, Tukul otu, Küçük kantaron ve Kantariyon adları ile bilinmektedir.
Mayıs ve ağustos ayları arasında çiçek açar.
Deniz seviyesinden 900 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.
Cins adını Sentor Chiron’dan (Χείρων) almıştır. Antik çağ kaynaklarında üst tarafı insan alt tarafı at olan yaratıklara çok sayıda atıf vardır ve bunların en meşhuru Chiron’dur. Chiron, insanoğluna tıp tanrısı Aesculapius üzerinden şifalı bitkileri öğretmiş ayrıca Hercules’in zehirli oku ile alınan bir yarayı da peygamber çiçeği ile tadavi etmiştir. Homeros, ünlü Akalı savaşçı Akhilleus’un de hocası olan Chiron’u eczacılığın babası olarak niteler ve onun şifalı bitkileri kullandığını kaydeder. Plinius ise eczacılık ve botanik bilimlerinin Chiron’a atfedildiğini yazmaktadır. Plutarkhos, Hellas’ın Magnezya şehrinde yaşayanların eczacılık konusunda hünerli olmalarını, onların Chiron’un soyundan gelmeleri ile açıklar. Tür adı Antik Yunanca kırmızı anlamına gelir. Türün çiçek rengine (çiçekler nadiren beyaz renkli olabilir) işaret eder.
Mide ve karaciğer hastalıkları için geleneksel olarak kullanılmıştır. İştah açıcı ve safra salgısı arttırıcıdır. Bitkinin tamamı terletici, sindirim kolaylaştırıcı, kusturucu, ateş düşürücü ve toniktir. Üst bölümler hemoroid, astım, romatizma, ülser, egzama, yaralar ve kesiklere uygulanır.
Hafif abdominal rahatsızlıklara ve kramplara neden olabilir. Peptik ülserli hastalarda kontrendikedir. Hamilelik ve emzirme dönemlerinde de kontrendikedir.
Çiçeklerinden parlak sarımsı yeşil bir renk elde edilir.
Doğan, Hüseyin (2022). Centaurium erythraea (Kırmızı kantaron) - Kocaeli Bitkileri. Erişim adresi: https://kocaelibitkileri.com/centaurium-erythraea/ Erişim tarihi: 29 January 2023