Centaurea yaltirikii subsp. dumanii (Duman sarıbaşı)

---

Anahtar kelimeler: Nadir bitki, Endemik, Öksin elementi.

Dolaşım

Bitkiler › Papatya takımı › Papatyagiller › Peygamberçiçeği › Duman sarıbaşı

Dağılımı

Bitki doğal olarak sadece Türkiye’de yayılış gösterir.

Genel bilgiler

Gövdesi dik, ağsı kaba tüylü ve 30 ila 35 cm uzunluğundadır. Kök odunsudur. Yapraklar kaşıksı, soluk yeşil renkli, ağsı tüylü ve kenarları dümdüzdür. Taban yaprakları çiçeklenme zamanı kurumuş olur. Alt gövde yaprakları 3 ila 3,5 cm uzunluğunda sapa sahiptir. Orta ve üst yapraklar sapsızdır. Çiçek başı tektir ve gövdenin ucundadır. Çiçekler sarı renklidir. Kapçık dikdörtgensidir. Sorguç saman ila morumsu renklidir.

Gözlem

Kayalık alanlarda görülür. Nadir bir türdür. Başiskele ilçesinde gözlemlenmiştir.

Etimoloji

Cins adı Yunanca sentor (κένταυρος) kelimesinden gelmektedir ve adını Sentor Chiron’dan (Χείρων) almıştır. Antik çağ kaynaklarında üst tarafı insan alt tarafı at olan yaratıklara çok sayıda atıf vardır ve bunların en meşhuru Chiron’dur. Chiron, insanoğluna tıp tanrısı Aesculapius üzerinden şifalı bitkileri öğretmiş ayrıca Hercules’in zehirli oku ile alınan bir yarayı da peygamber çiçeği ile tadavi etmiştir. Homeros, ünlü Akalı savaşçı Akhilleus’un de hocası olan Chiron’u eczacılığın babası olarak niteler ve onun şifalı bitkileri kullandığını kaydeder. Plinius ise eczacılık ve botanik bilimlerinin Chiron’a atfedildiğini yazmaktadır. Plutarkhos, Hellas’ın Magnezya şehrinde yaşayanların eczacılık konusunda hünerli olmalarını, onların Chiron’un soyundan gelmeleri ile açıklar. Tür adı Latince “Faik Yaltırık’a” anlamına gelir. 1930 – 2016 yılları arasında yaşamış İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Türk bitki bilimcidir. Alttür adı ise Latince “Hayri Duman’a” anlamına gelir. Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Türk bitki bilimcidir.

Fotoğrafları

Literatür

Journal of Food, Agriculture & Environment 8 (3-4): 1212-1215. 2010. Efe & N.Aksoy