Özet
Centaurea virgata (Acı süpürge) genelde işlenmemiş arazilerde görülen ve yaz başından güz başına kadar çiçek açan bir bitkidir.
Hiyerarşi
Tanımı
Centaurea virgata (Acı süpürge) genellikle 30 ila 70 cm büyüyebilen çok yıllık bir bitkidir. Tabana doğru odunsu, birkaç gövdeli ve çok dallıdır. Yapraklar ağsı tüylü, alttakiler derin teleksi ve çiçeklenme zamanı kurur, ortadakiler az teleksi ve üsttekiler basittir. Çiçek başı tek ya da sıklıkla dalların ucunda iki adettir. Bunlar sıklıkla çiçeklenmeden sonra dökülürler. İnvolukrum 7 ila 9 mm uzunluğunda ve 3 ila 4 mm genişliğindedir. Filari uzantıları küçük, sıklıkla saman renginde ve büyük morumsu lekelidir. Çiçekler gül mor renkli, erselik çiçekler 4 ila 8 arası sayıdadır. Kapçık 3 ila 3,8 mm uzunluğundadır. Sorguç 0,5 ila 3,5 mm uzunluğunda ya da hiç görülmez.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak Batı Asya’da yayılış gösterir ancak günümüzde Avrupa ve Amerika kıtasına da yayılmıştır. [Harita] Tahrip edilmiş araziler, çalılık ve yamaçlarda görülen bitki umumiyetle haziran ve eylül ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 200 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda Körfez ve İzmit ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.
Türkçe adı
Dilimizde acı süpürge adı ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins adı Yunanca sentor (κένταυρος) kelimesinden gelmektedir ve adını Sentor Chiron’dan (Χείρων) almıştır. Antik çağ kaynaklarında üst tarafı insan alt tarafı at olan yaratıklara çok sayıda atıf vardır. Bunların en meşhuru ise Chiron’dur. Chiron, insanoğluna tıp tanrısı Aesculapius üzerinden şifalı bitkileri öğretmiş ayrıca Hercules’in zehirli oku ile alınan bir yarayı da peygamber çiçeği ile tedavi etmiştir. Homeros, ünlü Akalı savaşçı Akhilleus’un de hocası olan Chiron’u eczacılığın babası olarak niteler ve onun şifalı bitkileri kullandığını kaydeder. Plinius ise eczacılık ve botanik bilimlerinin Chiron’a atfedildiğini yazmaktadır. Plutarkhos, Hellas’ın Magnezya şehrinde yaşayanların eczacılık konusunda hünerli olmalarını, onların Chiron’un soyundan gelmeleri ile açıklar. Cinsin Türkçe adı olan peygamber çiçeği de olasılıkla Antik Yunanda bir peygamber seviyesinde olan Chiron ile ilgilidir. Tür adı Latince dallı anlamına gelir. Bitkinin çok sayıda dal barındırmasına işaret eder. Özgün tanımda bu “ramis tenuibus longis virgatis” olarak belirtilmiştir.
Fotoğrafları
