Centaurea ertugruliana (Ertuğrul düğmesi)

---

Anahtar kelimeler: Akdeniz elementi, Nadir bitki, Endemik.

Dolaşım

Bitkiler › Papatya takımı › Papatyagiller › Peygamberçiçeği › Ertuğrul düğmesi

Dağılımı

Bitki doğal olarak sadece Türkiye’de yayılış gösterir.

Genel bilgiler

50 cm büyüyebilir. Gövde beyazımsı tüylü, üst bölümde 4 ila 8 arası terminal çiçek başı ile dallı, dallar 0,5 ila 3 cm uzunluğundadır. Yapraklar yoğun tüylü, taban yaprakları 5 ila 12 cm uzunluğunda ve 2 ila 3,5 cm genişliğinde, 1 derin teleksi; orta yapraklar taban yapraklara benzer, üst yapraklar tabanda 1 ila 3 arası yanal lobludur. İnvolukrum 12 ila 17 mm uzunluğunda ve 7 ila 10 mm genişliğinde, oval ila dikdörtgensi ve meyve zamanı huni biçiminde değildir. Filariler çok sıralı, şeritsi mızraksı, çizgilidir. Filari uzantıları soluk kahverengi, 3 ila 4 mm uzunluğunda ve 1 ila 1,5 mm genişliğindedir. Çiçekler gül ila mor renklidir. Kapçık krem renginde, mızraksı, 3 ila 3,5 mm uzunluğunda ve 1,5 ila 2 mm genişliğindedir. Sorguç 4 ila 5 mm uzunluğundadır. Meyveler ağustos ayında olgunlaşır.

Gözlem

Kayalık alanlarda görülür. Nadir bir türdür. Başiskele ilçesinde gözlemlenmiştir.

Yaygın adları

Ertuğrul düğmesi.

Etimoloji

Cins adı Yunanca sentor (κένταυρος) kelimesinden gelmektedir ve adını Sentor Chiron’dan (Χείρων) almıştır. Antik çağ kaynaklarında üst tarafı insan alt tarafı at olan yaratıklara çok sayıda atıf vardır ve bunların en meşhuru Chiron’dur. Chiron, insanoğluna tıp tanrısı Aesculapius üzerinden şifalı bitkileri öğretmiş ayrıca Hercules’in zehirli oku ile alınan bir yarayı da peygamber çiçeği ile tadavi etmiştir. Homeros, ünlü Akalı savaşçı Akhilleus’un de hocası olan Chiron’u eczacılığın babası olarak niteler ve onun şifalı bitkileri kullandığını kaydeder. Plinius ise eczacılık ve botanik bilimlerinin Chiron’a atfedildiğini yazmaktadır. Plutarkhos, Hellas’ın Magnezya şehrinde yaşayanların eczacılık konusunda hünerli olmalarını, onların Chiron’un soyundan gelmeleri ile açıklar. Tür adı Latince “Kuddusi Ertuğrul’a” anlamına gelir. Konya Üniversitesi Öğretim Üyesi ve özellikle Centaurea cinsine yönelik çalışmaları ile bilinen bitki bilimci.

Fotoğrafları

Literatür

Ann. Bot. Fenn. 45(2): 137. 2008. Uysal