Celosia argentea (Horozibiği)

derleyen:

Özet

Celosia argentea (Horozibiği) çiçek durumunun parlak renkli ve uzun süreli kalıcı olması nedeniyle yaygın olarak yetiştirilen bir bitkidir.

Hiyerarşi

Plantae

Bitkiler

Caryophyllales

Karanfil takımı

Amaranthaceae

Horozibiğigiller

Celosia

Horozibiği

Tanımı

Celosia argentea (Horozibiği) genellikle 30 ila 10 cm arasında boylanabilen tek yıllık bir bitkidir. Gövde dik, yeşil ya da kırmızı renkli, çıplak ve sıklıkla dallıdır. Yapraklar yeşil renkli, sıklıkla kırmızı lekeli, yaprak sapı 1 ila 3 cm uzunluğunda, yaprak ayası lobsuz, yumurtamsı, mızraksı ya da neredeyse şeritsi, 8 ila 15 cm uzunluğunda ve 1 ila 6 cm genişliğinde, tabanda daralıcı ve uçta uzunca sipsivridir. Çiçek kurulu 3 ila 10 cm uzunluğunda, dalsız, yoğun silindirik ya da yumurtamsı başak halindedir. Çiçek tepalleri gümüşî ya da pembe renkli ve 3 damarlıdır. Torbacık 4 mm uzunluğundadır. Tohumlar pürüzsüz ve parlaktır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Afrika’da yayılış göstermektedir ancak günümüzde süs bitkisi olarak popülerdir ve yer yer kaçak olarak tahrip edilmiş arazilerde de görülmektedir. [HaritaSinonimlerHerbaryum] Tahrip edilmiş araziler, yol kenarı ve tarlalarda görülen bitki umumiyetle ağustos ve kasım ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde horozibiği adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca yanan anlamına gelir. Cinsin alevi andıran çiçek kuruluna işaret eder. TBL horozibiği adını Amaranthus cinsi için ayırmış ancak gerçek horozibiği budur. Tür adı Antik Yunanca gümüşî anlamına gelir. Türün tepallerinin gümüşî rengine işaret eder. Öte yandan türün tepal rengi rengi değişkendir, örneğin bizim fotoğraflarımızda tepaller pembe renklidir.

Gıda

Yapraklar ve genç sürgünler tüketilmektedir. Besleyici bir sebze olarak kabul edilmektedir. Çorba ve yahnilere eklenmiştir. Tohumlarından mutfaklık yağ elde edilmektedir.

Tıp

Çiçek ve tohumlar büzücü, kanama durdurucu, oftalmik ve parazit düşürücüdür. Kanlı dışkı, hemeroid, rahim kanaması, dizanteri ve ishal vakalarında başvurulmuştur. Görme bulanıklığı, katarakt ve hipertansiyon tedavisinde kullanılmıştır. Yaprakları iltihaplı yaralar ve deri döküntülerine uygulanır. Yılan ısırıklarına karşı panzehir etkisi vardır. Kökleri kolik, bel soğukluğu ve egzama hallerinde kullanılmıştır.

Bilgi

Sabun elde edilmiştir.

Fotoğrafları