Caucalis platycarpos (Kavkal)

Özet

Caucalis platycarpos (Kavkal) yamaçlar, ekili araziler ve yol kenarında görülen ve yaz aylarında çiçek açan tek yıllık bir bitkidir.

Hiyerarşi

Tanımı

Caucalis platycarpos (Kavkal) 10 ila 40 cm büyüyebilen tek yıllık bir bitkidir. Gövde oluklu, dik ya da yükselen biçimde, çok dallı ve tüylüdür. Yaprakların tamamı benzer olup anahatta üçgensi-yumurtamsı, alttakiler saplı, 7 cm uzunluğunda, düzgün biçimde iki ya da üç teleksidir. Bölümler küçük, kısaca şeritsi, 2 ila 4 mm uzunluğunda ve 1 ila 1,5 mm genişliğindeki loblara bölünmüştür. Üst yapraklar daha küçük ve sapsızdır. Çiçek durumu sapı 2 ila 7 cm uzunluğundadır. Çiçekler 2 ila 5 arası kümeden oluşan şemsiye halindedir. Şemsiye 2 ila 5 adet 1,5 ila 3 cm uzunluğunda kalın kolludır.

Taç yapraklar beyaz ya da pembe renklidir. Şemsiyeler 2 ila 12 adet çiçeklidir. İkincl bırahteler 2 ila 3 adet olup şeritsidir. Dıştaki ya da tüm çiçekler erselik ya da içtekiler erkektir. Erselik çiçeklerin taç yaprakları daha küçüktür. Meyve 8 ila 10 mm uzunluğunda, 4 ila 5 mm genişliğinde dikdörtgensi bir kapsüldür ve çok sayıda kancalı diken taşır. Çiçekler erseliktir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Kafkasya, İran ve Akdeniz havzasında yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler] Yamaçlar, tahrip edilmiş araziler ve yol kenarında görülen bitki umumiyetle mayıs ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ve Gebze ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde kavkal adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca pıtrak maydanoz anlamına gelir. Hipokrat ve Theophrastus gibi isimler tarafından kullanılan ismin Kafkasya bölgesine işaret etmesi muhtemeldir. Ancak cinsin Avrupa’nın tamamında yayılış göstermesi bu olasılığı zayıflatmaktadır. Kafkasya bağlantısını güçlendiren ise ismin modern literatürde ilke defa ağırlıklı olarak Kafkasya’da görülen Caucalis orientalis (artık Astrodaucus orientalis) için kullanılmış olmasıdır. İşin doğrusu Antikçağda kelime (καυκαλίς) Pimpinella saxifraga için kullanılmıştır. Cinsin Türkçe adı olan kavkal açık bir şekilde cinsin bilimsel adından üretilmiştir. Tür adı Antik Yunanca düz meyveli anlamına gelir ve bu bağlamda türün meyve yapısına işaret eder. Carl von Linnaeus’un özgün tanımında isim tercihi ile ilgili ayrıntı mevcut değildir.

Gıda

Yapraklar çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Yapraklar salatalara eklenir.

Fotoğrafları