Tanımı
35 metre büyüyebilir. Gövde çapı 2 metreyi bulabilir. Genç ağaçların gövde kabukları düzken yaşlandıklarında çatlaklar görülür. Genç sürgünler yeşilimsi gri daha sonra kırmızımsı kahverengiye dönüşür. Yapraklar mızraksı ya da dar eliptik ve sivri uçludur. Yapraklar 16 ila 30 cm uzunluğunda ve 5 ila 9 cm genişliğindedir. Yaprakların üstü parlak altı ise hafifçe tüylüdür. Erkek çiçekler başak biçimindedir. Hemen altlarında dişi çiçekler bulunur. Kupula dört bırahteden oluşur ve dikenlidir. Burada yarım küre halinde parlak kahverengi üç tohum görülür. Tohumlar ekim ayında olgunlaşır. Çiçekler tek evciklidir. Geçirgen toprağı ve güneşli bölgeleri tercih eder. Fideler başka yere taşınmadan önce en az iki sene mevcut yerinde tutulmalıdır.
Tıp
Yapraklar ve kabuk zengin tanen kaynağıdır, kanama ve ishal vakalarında astrenjan etkisi nedeniyle kullanılır. Yaprak ve kabuk iltihapla savaşıcı, balgam söktürücü ve toniktir. Yapraklar romatizma tedavisinde sırt ağrılarını hafifletmek için kullanılır.
Gıda
Çiçeklerinden elde edilen bal değerlidir. Meyvesi çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Bu meyveler karbonhidrat bakımından zengindir.
Etimoloji
Cins adının etimolojisi açık değildir. Kestane ağacı için kullanılan Antik Yunanca kaynaklı bir kelimedir ve kelime odun anlamına gelebileceği gibi antik Kastanaia şehrine de işaret ediyor olabilir. Tür adı Latince ekilen anlamına gelir. Türün antikçağdan itibaren insan eliyle yetiştiriliyor olmasına işaret eder.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak güney Avrupa ve Anadolu’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler] Ormanlık alanlarda görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Haziran ve temmuz ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1500 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.
Türkçe adları
Dilimizde anadolu kestanesi, kestane, hingiç, kara kabuk, karakat ve karakıllı adları ile bilinmektedir.
Tarihi
Plinius: Her ne kadar palamut sınıfına uyuyor olsa da cevizle aynı sınıf içine dâhil edilir. Meyvenin kabuğu dikenli bir dış kabuk ile korunmaktadır. Bazı meyvelerin içinde üç tane yemiş bulunabilir. Yemiş bir zar ile kaplıdır ve bu zar soyulmadan yenirse tadı bozulur. Daha çok kavrularak tüketilir ve acelesi olan ev hanımları için de ekmek ikamesi olarak kullanılır. Yunanlılar bu meyveye “Zeus’un cevizi” adını verirler. Birçok varyetesi mevcuttur.
Fotoğrafları
© Doğan, Hüseyin (2022). Kocaeli Bitkileri.
Görüşünüzü Yazın