Özet
Carlina (Keygana) istilacı potansiyeli yüksek türlerin yanı sıra tıp ve gıda amacıyla kullanılan bitkilere sahip bir cinstir.
Hiyerarşi
Tanımı
Carlina (Keygana) genellikle 10 ila 80 cm büyüyebilen, tamamı dikenli, tek, iki ya da çok yıllık otlar ve çalılar ile küçük ağaçlardan oluşan bir cinstir. Gövde yayılıcı ya da dik ve dallı ya da dalsızdır. Yapraklar dikensi, kenarları dişli, teleksi loblu ya da derin teleksidir. Filariler çiçeklerden daha uzun, sarı, saman ya da kırmızı renklidir. Kömeçler tek ya da küme halinde, yarı küresel ila çan biçiminde ve birkaç sıra halindeki dikenli filariler ile çevrilidir.. Disk çiçekleri tüpsü ya da huni biçiminde sarı ya da kırmızı renklidir. Kapçık kıllıdır. Carlina acaulis gibi türler Avrupa’da hem tıbbi hem de gıda amacıyla kullanılmıştır. Cins Kuzey Afrika ve Avrasya’ya özgüdür ancak günümüzde Amerika kıtasına da yayılmıştır. [Harita, Sinonimler, Türler]
Etimoloji
Cins, Kutsal Roma İmparatoruluğu’nun ilk imparatoru Şarlman’ın (Carolus Magnus/Charlemagne) adını taşımaktadır. Rivayete göre, Şarlman ordusunda görülen veba salgınını, başmeleğin yol göstermesi ile bir Carlina türünün kökünü kullanarak tedavi etmiştir. Şarlman ayrıca, İmparatorluk bahçelerinde yetiştirilmesi gereken bitkilere yönelik bir genelge yayımlamıştır. 72 bitkilik bu liste içinde çeşitli sebze ve süs bitkilerinin yanı sıra tıbbi değeri olan bitkiler de yer almaktadır.
Anahtar
1. Tek ila çok yıllık otlar
2. İç filariler mor, gümüşî beyaz ya da gümüşî mor 6. lanata
2. İç filariler sarı ya da saman renkli
3. Yarı rozetli iki yıllıklar, genellikle tabanda dalsız; dış filariler içtekileri belirgin biçimde aşmaz
4. Uzun taban yaprakları aniden daha kısa orta gövde yapraklarına gidiyor; üstteki gövde yaprakları yumurtamsı ila yumurtamsı dikdörtgensi ve pürüzlü-dikenli loblu, uç üst lobların üzerinde aniden daralıyor 7. vulgaris
4. Uzun taban yaprakları kademeli olarak daha kısa orta gövde yapraklarına gidiyor; üstteki gövde yaprakları darca mızraksı ila yumurtamsı mızraksı ve düzenli-eşit uzunlukta dikenli-dişli ya da tabandaki bölümde kısa dikenli loblu, uç kademeli olarak daralıyor
5. Gövde yaprakları düz, düzenli olarak dişçikli ve zayıf dikencikli; üstteki yapraklar (3-)4-6(-7) cm; dış filariler içtekilerle neredeyse aynı uzunlukta 9. biebersteinii subsp. biebersteinii
5. Gövde yaprakları ortanın altında kısa, hafifçe dalgalı, dikenli loblu; üstteki yapraklar 2,5-3,5 cm; dış filariler belirgin biçimde içtekilerden kısa 8. biebersteinii subsp. brevibracteata
3. Çok yıllıklar, genellikle tabanda dallı; dış filariler içtekileri belirgin biçimde aşar 2. corymbosa
