Özet
Cardopatium corymbosum (Kurtlu diken) yaz aylarında çok parlak mavi renkli çiçekler açan çalı görünümüne sahip bir bitkidir.
Hiyerarşi
Tarihi
Yaprakları devedikeni yapraklarına benzer. Sapı parmak kalınlığında ve bir karış uzunluğundadır. Çiçek kurulu şemsiye biçimindedir. Kökü kalın, koyu, sıkı, bazen kurtlu, içi sarı ve çiğnendiğinde tadı keskindir. Kuru ovalarda, dağlık bölgelerde ve deniz kenarında yetişir. Öğütülerek bakır sülfat, sedir yağı ve domuz yağı ile karıştırılırsa uyuzu tedavi eder. Sülfür ve asfalt ile harmanlanarak sirke ile haşlanırsa derideki döküntüleri giderir. Demlenirse diş ağrısını giderir. Kök, biber ve balmumu ile uygulanırsa da diş ağrısını geçirir. Sirke ile kaynatılıp üzerine dökülürse dişin çıkarılmasında yardımcı olur. Ağrıyan dişe sıcak halde fırça ile sürülürse dişi kırar. Kükürtle birlikte cüzzamı temizler. Yapraklarının çeşitli renklerde olması nedeniyle bukalemun olarak bilinmektedir. Çünkü yaprakları bölgesine göre soluk yeşil, beyazımsı, koyu mavi ve kırmızı renklerde olabilmektedir. DI 3-9.
Chamaeleon’un iki türü vardır; beyaz türün yaprakları daha pürüzlü ve sürünücü, kirpi gibi dik dikenli, kökü tatlı ve güçlü kokuludur. Yaprak koltuklarının altından beyaz yapışkan bir madde çıkar ve bundan tütsü yapılır. Bu nedenle ixias (yapışkan) da denir. Kadınlar bu maddeyi sakız olarak kullanır. Chamaeleon adını ise yapraklarının bulunduğu toprağa göre renk alması nedeniyle almıştır. Beyazın kökü kaynatılarak kuru üzüm şarabı ile alınırsa ödem tedavisinde etkilidir. Bu kaynatma içinde mercanköşk dalları konulmuş büzücü şarapla alınırsa bağırsak kurtlarını düşürür. Ayrıca idrar söktürücüdür. Polenta ile karıştırılırsa köpek ve domuzları öldürür. Su ve zeytinyağı ile birlikte fareleri kendine çeker ve bundan tadan fare hemen su içmezse ölür.
Kökü küçük parçalar halinde kesilir ve tavana asılır, Yunanların rheumatismi (nezle) dediği akıntıların tedavisi için alınarak kaynatılır ve yemekle yenilir. Siyah türün erkeğinin mor, dişisinin menekşe renkli çiçeği olduğu söylenir. Bir arşın uzunluğunda ve bir parmak kalınlığındaki gövde üzerinde birlikte büyürler. Kökü kükürt ve zift ile kaynatılırsa temriye tedavisinde faydalıdır. Çiğnenir ya da sirkede kaynatılırsa gevşek dişleri sağlamlaştırır. Suyu hayvanlarda uyuz tedavisinde kullanılmış ve köpeklerdeki kenelere öldürmek için uygulanmıştır. İki türün kökü akrep zehrinin panzehridir. PL 22-21.
Tanımı
Cardopatium corymbosum (Kurtlu diken) genellikle 6 ila 35 cm büyüyebilen bir bitkidir. Yapraklar dışhatta yumurtamsı mızraksı, en alttaki 30 cm uzunluğunda ve 13 cm genişliğinde, yukarı gidildikçe küçülme eğiliminde, bölümleri derimsi, dışhatta üçgensi ve derince dikenli dişlidir. Çiçek başı oval, 10 ila 13 mm uzunluğunda, 5 mm genişliğinde, çok sayıda ve sıkı terminal küme halindedir.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak Doğu Akdeniz havzasında yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Deniz kenarı ve yamaçlarda görülen bitki umumiyetle haziran ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda Karamürsel ilçesinde gözlemlemek mümkündür.
Türkçe adı
Dilimizde kurtlu diken adı ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins adı olasılıkla Carduus (Eşekdikeni) cinsinin sonuna Latince çayır anlamına gelen patium kelimesi getirilerek oluşturulmuştur. Neticede çayır Carduus’u olacaktır. Ancak bu çıkarım cinsin karakteri ile çok uyumlu değildir. Çünkü çayırlarda görülen zaten Carduus cinsidir, bu cins ise çoğunlukla deniz kenarında görülmektedir. Öte yanda patium kelimesi Süryanicede de açık anlamına gelmektedir, bu bağlamda günümüzde evlerin önündeki açık alanları tanımlamak için kullanılan patio kelimesi de buradan gelmektedir. Bu doğrultuda cinsin adı açık Carduus olacaktır ki çiçek durumu düşünüldüğünde çok daha uygun bir tercihtir. Tür adı Latince küme halinde anlamına gelir. Bitkinin küme halindeki çiçek başlarına işaret eder.
Fotoğrafları
Görüşünüzü Yazın