Özet
Campanula rapunculus (Firenk salatası) genelde makilik alanlarda görülen ve turp biçimindeki kökü tüketilen bir bitkidir.
Hiyerarşi
Tanımı
Campanula rapunculus (Firenk salatası) genellikle 50 ila 80 cm büyüyebilen iki yıllık bir bitkidir. Kök turp formundadır. Gövde dik, hafifçe tüylü, tepe bölümünde dallıdır. Taban ve alt gövde yaprakları ters yumurtamsı, genellikle küt uçlu, 4 cm uzunluğunda, 2 cm genişliğinde ve neredeyse düzdür. Orta gövde yaprakları mızraksı, 4 cm uzunluğunda, 0,8 cm genişliğinde ve sapsızdır. Üst gövde yaprakları çok küçüktür. Çiçekler tek ya da nadiren 2 ila 3 adet, sapsız ya da kısa saplı ve erseliktir. Çanak lobları darca mızraksı ila kılsı, 9 ila 16 mm uzunluğunda, uzun sipsivri uçlu, taç ile aynı uzunlukta ya da ondan daha kısa, yayılıcı-dik ve çıplaktır.
Taç açık mavi ya da menekşe renkli ve 2 cm uzunluğundadır. Kapsül ters koniksi ve kabarık çizgilidir. Tohum yumurtamsı, açık kahverengi ve parlaktır. Çiçekler gövde boyunca tek tarafta dizilidir. Tohumlar ağustos ve eylül aylarında olgunlaşır. -15 dereceye kadar dayanıklıdır. Tohumlar bahar aylarında doğrudan dışarı ekilebilir. Bunlar 18 derecede 2 ila 4 haftada çimlenir.
Anahtar
Aç
1. Çanak lobları düz ya da nadiren tabana yakın 1 ya da 2 adet minik dişli subsp. rapunculus
1. Çanak lobları 2 ila 8 adet salgılı saçaklı subsp. lambertiana
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak Doğu Akdeniz havzası ve Kafkasya’da yayılış gösterir. [Harita, Alt türler, Sinonimler] Orman açıklıkları, çalılıklar ve çayırlarda görülen bitki umumiyetle mayıs ve temmuz ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda Gebze ilçesinde gözlemlemek mümkündür.
Türkçe adı
Dilimizde sidikli çançiçeği ve firenk salatası adları ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins adı Latince küçük çan anlamına gelir ve açık bir şekilde cins içinde yaygın olan taç yapısına işaret eder. Türün kök yapısının şalgama benzemesine ve yenilebilir olmasına işaret eder.
Gıda
Kökü şalgam gibidir ve çiğ ya da pişirilerek yenilmektedir. Yapraklar C vitamini bakımından zengindir ve çiğ olarak salatalara eklenmektedir.
Tıp
Kök ve yaprakları süt arttırıcı ve taş düşürücü olarak kullanılmıştır.
Bilgi
Bitki gıda amacıyla Avrupa’da yaygın olarak yetiştirilmekteydi. Rapunzel de adını bu bitkiden almıştır.
Fotoğrafları
