Campanula persicifolia (Zarif çıngırak)

Tanımı

1 metre kadar büyüyebilir. Çiçekler fincan biçimlidir, leylak mavisi ya da beyaz olabilir. Yapraklar parlak yeşil bir görünüme sahiptir. Gövde dik, dalsız ve hafif köşelidir. Taban yaprakları kısa saplı, dar kaşıksıdır ve genellikle çiçeklenmeden hemen önce dökülürler. Üst yapraklar sapsız, mızraksı, neredeyse şeritsi ve kenarları tırtıklıdır. Çiçek kurulu birkaç çiçekli terminal salkım ya da tek çiçeklidir. Çanak kaynaşık, beş dar loblu ve sonunda yayılır. Taç beş lobludur ve beş mor-mavi taç yaprak görülür. Beş ercik vardır. Tohumlar ağustos ve ekim arası olgunlaşır. Çiçekler erseliktir. -15 dereceye kadar tolere eder. Aşırı sıcaklıkları ise tolere etmezler. Cinse ait türler genelde hibritleşmezler, bu yüzden tohumlar çoğunlukla doğru sonuç verir. Yetiştirilmesi kolaydır. Tohumlar 18 derecede 2 ila 4 hafta arasında çimlenir. Salyangoz, sümüklü böcek ve yaprak bitlerinden korunmalıdır. Bitkiler arasında 30 cm açıklık bırakılması önerilir. Oldukça karmaşık bir üreme stratejisi vardır: Erkek ve dişi organlar farklı zamanlarda olgunlaşır. Önce erkek organlı çiçekler, ardından da dişi organlı çiçekler açılır. Taç açıldığında dişi organın tepecikleri kapanır ancak erkek organlı çiçekler böcekleri çekmeye devam eder. Poleni tüketen böceklerin üzerine de bir miktar polen yapışır. Dişi organın tepeciği tüm polen bittiğinde olgunlaşır. Eş zamanlı olarak erkek organ tabandan nektar üreten beş delik açar ve böcekleri tekrar çiçeğe “çağırır”.

Gıda

Yaprakları çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. C vitamini bakımından zengindirler. Kök ve çiçekler çiğ olarak tüketilebilir.

Etimoloji

Cins adı Latince küçük çan anlamına gelir. Cinsin taç yapısına işaret eder. Tür adı Latince Prunus persica yapraklı anlamına gelir. Yapraklarının şeftali yaprağına benzemesine işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Rapunculus persicifolius, magno flore”dir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrupa’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Orman açıklıkları, çalılıklar ve çayırlarda görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Haziran ve ağustos ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adları

Dilimizde zarif çıngırak adı ile bilinmektedir.

Fotoğrafları

© Doğan, Hüseyin (2022). Kocaeli Bitkileri.