Buglossoides arvensis (Tarla taşkeseni) halihazırda bazı kaynaklarda Lithospermum arvense olarak geçer. Genellikle 10 ila 60 cm büyüyebilen kazık köklü tek yıllık bir bitkidir. Gövde basit ila dallı, dik ila yükselici, yuvarlak ve tüylüdür. Yapraklar şeritsi, mızraksı, darca eliptik ya da ters mızraksı, tepede sivri ya da küt, almaşlı dizilişli ve 5 cm büyüyebilir. Çiçekler beyaz, mavi ya da morumsu renkli ve 7 mm uzunluğundadır. Çiçekler dört adet fındıkçık üretir, bunlar 3 ila 4 mm uzunluğunda, grimsi kahverengi renkli ve buruşuktur. Tohumlar temmuz ve ağustos aylarında olgunlaşır. Tohumlar baharda doğrudan dışarı ekilebilir. Bunlar birkaç haftada çimlenirler. Gölgeli ya da güneşli bölgeleri ve nemli toprakları tercih eder.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrupa ve Asya’da yayılış gösterir ancak günümüzde dünyanın diğer bölümlerine de dağılmıştır. Tür çoğunlukla habitat tarlalarına özgüdür ve bunların tohumlarının ticareti ile dağılmaktadır. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Tarlalar, yamaçlar ve kayalık bölgelerde görülen bitki umumiyetle şubat ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde tarla taşkeseni adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca sığır diline benziyor anlamına gelir. Bouglosson, Antik Yunancada çok sayıda Hodan türünün adıdır. Bugloss ise günümüzde geçerli olmayan bir Hodan cinsinin adıdır. Cinsin Türkçe adı olan tarla taşkeseni açık bir referansa sahip değildir. Cinsin tamamı ne tarlalara ne de taşlık alanlara özgüdür. Örneğin Buglossoides purpurocaerulea orman kenarları ve makilik alanlarda görülmektedir. Diğer yandan Buglossoides arvensis sıklıkla hububat tarlalarını tercih etmektedir ve bu tarla kelimesi açıklayacaktır. Taşkesen ise muhtemelen cinsin önceden bağlı olduğu Lithospermum cinsi ile ilişkilidir ancak bu da taş tohumlu demektir ve tohumların çok sert olması ile bağlantılıdır. Tür adı Latince ekili alan anlamına gelir. Bitkinin genellikle tarlalarda görülmesine işaret eder. Özgün tanımda bu “Habitat in Europae agris & arvis” olarak belirtilmiştir.

Gıda

Tohumlarından elde edilen yağ mutfak amaçlı kullanılmaktadır. Demlenmiş yaprakları idrar söktürücü olarak tavsiye edilmiştir.

Tıp

Adet dönemi ağrıları, baş ağrısı, baş dönmesi, asabiyet, bulantı, ödem gibi rahatsızlıklarda, ayrıca deride kaşıntı, kızarıklık, şişlik, kaşınma gibi bazı deri hastalılarında kullanılmıştır. Yapraklar yatıştırıcı, terletici, temizleyici, idrar söktürücü, yumuşatıcı, balgam söktürücü, ateş düşürücü, müshil ve sakinleştiricidir. Zihni açar ve melankoliyi giderir. Demlenerek ateş, göğüs ve böbrek rahatsızlıklarında kullanılmıştır. Damar iltihabı tedavisinde faydalıdır. Yaprakları demlenerek “deli” kişiye verilirse onu sakinleştireceğine inanılırdı.