Özet
Bidens tripartita (Su keteni) genelde sulak alanların civarında görülen ve yaz ortasından güz ortasına kadar çiçek açan bir bitkidir.
Hiyerarşi
Tanımı
Bidens tripartita (Su keteni) genellikle 30 ila 60 cm büyüyebilen tek yıllık bir bitkidir. Gövde neredeyse tüysüz, koyu kahverengi tonlarındadır. Yapraklar karşılıklı dizilişli, eliptik ila yumurtamsı ya da mızraksı, 4 ila 8 cm uzunluğunda, 1,5 ila 4 cm genişliğinde, kenarları düz ya da dişli ve sapsız ya da kısa saplıdır. İnvolukrum 10 ila 20 mm kalınlığında ve diktir. Çiçek durumu sapı 1 ila 4 cm uzunluğundadır. Çiçek başları 1 ila 2 cm çapındadır. Filari 7 ila 8 adet, eliptik-yumurtamsı ila mızraksı ve 6 ila 9 mm uzunluğundadır. Dilsi çiçekler görülmez. Disk çiçekleri 20 ila 60 adet, kahverengimsi sarı renkli, tüpsü ve miniktir. Kapçık siyahımsı ila morumsu ya da kahverengi, sıkıştırılmış ve iki kılçıklıdır. Sorguç yoktur ya da 3 adet ve dik ila yayılıcıdır. Tohumlar 15 derecede 2 ila 3 haftada çimlenir. Meyvelerde kanca benzeri yapılar vardır, bu sayede canlılara yapışır ve tohumlarını dağıtır.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak kuzey yarımkürede yayılış gösterir ancak dünyanın büyük bölümünde doğallaşmıştır. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Dere kıyıları ve bataklık alanlarda görülen bitki umumiyetle temmuz ve eylül ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.
Türkçe adı
Dilimizde su keteni ve üç suketeni adları ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins adı Latince iki dişli anlamında gelir. Kapçıklarda görülen iki adet kılçığa işaret eder. Tür adı Latince üç bölümlü anlamına gelir. Yaprak yapısına işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Bidens foliis tripartito divisis”tir.
Gıda
Genç yaprakları pişirilerek tüketilmektedir.
Tıp
Antiseptik, müshil, büzücü, idrar söktürücü, ateş düşürücü, narkotik, yatıştırıcı ve kanamayı durdurucudur. Dahilen, mesane ve böbrek problemleri, idrarda kan, ülseratif kolit ve peptik ülser tedavisinde, ayrıca haricen saçkıran tedavisinde kullanılmıştır. Bunun yanında sığırlarda görülen öksürük vakalarında başvurulmuştur.
Bilgi
Yakılarak böcek kovucu olarak kullanılmaktadır. Çiçek başarı yakıldığında sedir (Cedrus) gibi kokar. Bitkiden sarı boya elde edilmiştir.
Görüşünüzü Yazın