Bitkiler › Ballıbaba takımı › Ballıbabagiller › Tokalıçay › Göktokalı çay
Tıbbi bitki, Yenilebilir bitki, Boya bitkisi, Avrupa-Sibirya elementi.
Bazı kaynaklarda Stachys officinalis subsp. haussknechtii olarak geçmektedir. 100 cm büyüyebilir. Gövde tüysüz ya da tüylü olabilir. Taban yaprakları yumurtamsı dikdörtgensi ila dikdörtgensi, kenarları kabaca dişli, küt, 3 ila 12 cm uzunluğunda, 1,5 ila 5 cm genişliğinde, saplar 2,5 ila 9,5 cm uzunluğunda, yüreksidir. Gövde yaprakları daha küçük ve daha kısa saplıdır. Taç yapraklar beyaz renklidir. Popüler bir süs bitkisidir.
Bitki doğal olarak Balkanlar ve Türkiye’de yayılış gösterir. [Harita|Sinonimler]
Sulak alanların kenarında, orman açıklıklarında ve kayalık yamaçlarda görülür. İzmit ve Başiskele ilçelerinde gözlemlenmiştir.
Dilimizde Göktokalı çay adı ile bilinmektedir.
Haziran ve eylül ayları arasında çiçek açar.
400 ila 1400 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.
Cins adı Latince Vettones anlamına gelir. Antikçağ’da İspanya’da yaşamış bir Kelt kabilesinin adıdır. Tür adı Latince tedavi edici anlamına gelir. Türün geleneksel olarak tedavi amaçlı kullanılmasına işaret eder. Alttür, taksonu ilk defa toplayan ve 30 Kasım 1838 – 7 Temmuz 1903 tarihleri arasında yaşamış Alman eczacı Carl Haussknecht’e adanmıştır.
Yaprak ve çiçeklerden çay elde edilir.
Yılan ve köpek ısırıklarına uygulanır. Sarhoşluk giderici olarak kullanılır. Sinir sistemi, cilt sorunları ve jinekolojik rahatsızlıklarda başvurulur. Kesik ve yaralara lapa halinde uygulanır. Migren ve nevralji vakalarında etkilidir. Parazit düşürücü, antiseptik, büzücü, gaz giderici, katartik, safra söktürücü, sindirimi destekleyici, idrar söktürücü, kusturucu, adet akışı teşvik edici, balgam söktürücü, yatıştırıcı, aksırtıcı, tonik ve yara iyileştiricidir. Baş ağrısını gidermek için ıhlamur ile birlikte içilir. Burun kanamasını geçirmek için civanperçemi ile birlikte kullanılır.
Yapraklarından sarı boya elde edilir. İmparator Augustus döneminde yaşamış hekim Antonius Musa, bitkinin tıbbi özelliklerini anlattığı müstakil bir eser yazmıştır. Musa cinsi (Muz), onun adını taşır.
Doğan, Hüseyin (2022). Betonica officinalis subsp. haussknechtii (Göktokalı çay) - Kocaeli Bitkileri. Erişim adresi: https://kocaelibitkileri.com/betonica-officinalis-subsp-haussknechtii/ Erişim tarihi: 21 March 2023