Berula erecta (Gendeme)

derleyen:

Özet

Berula erecta (Gendeme) sağlık alanında kullanılan ancak otçul hayvanlara zararlı olduğu bilinen sucul bir bitkidir.

Hiyerarşi

Plantae

Bitkiler

Apiales

Maydanoz takımı

Apiaceae

Maydanozgiller

Berula

Gendeme

Tanımı

Berula erecta (Gendeme) 40 ila 100 cm büyüyebilen dik ya da yatık-yükselici ve rizomlu çok yıllık bir bitkidir. Gövde ve dallar etli olup gövdenin içi boştur. Gövdenin tabanı zaman zaman kırmızımsı olur. Su altındaki yaprakları iplik benzeri loblara sahiptir. Öte yandan su üstü yaprakları düz ve daha geniştir. Çiçek kurulu düz ya da yuvarlak formludur. Çiçek kurulu 10 ila 20 arası çiçek taşıyan ortalama 10 şemsiyeciğe sahiptir. Çiçekler beyaz renklidir. Çiçekler 5 taç yaprağa sahiptir ve bunların uçları çentiklidir. Merkez kremsi beyaz renktedir ve 5 ince ve beyaz renkli ercik bulunur. Yapraklar 4 ila 11 arası yaprakçık çifti barındırır ve 30 cm uzunluğundadır. Bunlar gövdede almaşlı olarak dizilidir.

Genç yaprakların yuvarlak dişli oval yaprakçıkları vardır, bunlar zamanla mızraksı kaba dişli hale gelir, yaprakçıkların genellikle tabanlarına yakın tek lobları olur. Üst yaprakçıklar daha küçüktür, keskin dişli ya da dar lobludurlar. Gövde sağlam, seyrek ya da çok dallı ve dik ya da yayılıcıdır. Tohumlar eylül ve ekim aylarında olgunlaşır. Sapın tabanında soluk bir halka bulunur ve bu türün ayırt edici özelliğidir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrupa, Asya, Avustralya ve Amerika kıtalarında yayılış gösterir. [HaritaSinonimlerHerbaryum] Sulak alanlarda görülen bitki mayıs ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır ve deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlemek mümkündür. Karamürsel ilçesinden kayıt bildirilmiştir ancak henüz gözlemlenememiştir.

Türkçe adı

Dilimizde gendeme adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Keltçe su teresi anlamına gelir ve bu bağlamda cinsin sulak alanları tercih etmesine işaret etmektedir. Diğer bir olasılık ise aynı dildeki mürver anlamına gelebileceği yönündedir. Bu ihtimal ise Sambucus cinsi ile bu cins arasındaki yüzeysel benzerliğe işaret eder ancak bu hayli zayıf bir varsayımdır. Tür adı Latince dik anlamına gelir. Türün gövdesinin dik oluşuna işaret eder.

Tıp

Haricen romatizma tedavisinde uygulanmıştır. Tüm bitki demlenerek şişlikler, döküntüler ve sporcuların ayak enfeksiyonları için kullanılmıştır.

Dikkat