Özet
Bellis perennis (Koyungözü) genelde orman sınırlarında görülen ve koşullar uygunsa yıl boyu çiçek açan bir bitkidir.
Hiyerarşi
Tanımı
Bellis perennis (Koyungözü) genellikle 15 cm büyüyebilen çok yıllık bir bitkidir. Yapraklar 2 ila 5 cm uzunluğunda, tüylü, daima yeşil, dairesel ya da kaşık biçimlidir. Bunlar rozet halinde yere yatıktır. Taban yapraklar saplıdır. Uzun beyaz dilsi çiçekler genellikle kırmızı uçludur. Gövde genelde yapraksızdır. Rizomlar kısa ve yayılmış haldedir. Tohumlar mayıs ile kasım aylarında olgunlaşır. Tohumlar haziran ayında doğrudan dışarı ekilebilir. -35 dereceye kadar dayanıklıdır.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak Avrupa’da yayılış gösterir ancak dünyanın büyük bölümünde doğallaşmıştır. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Orman açıklıkları, çalılıklar ve nemli çayırlarda görülen bitki umumiyetle ocak ve aralık ayları (neredeyse yılın tamamında) arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.
Türkçe adı
Dilimizde koyungözü, çayır papatyası, koyun çiçeği ve beyaz papatya adları ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins adı, Libya kralının torunu Bellides’in (Bellidēs) adını taşımaktadır. Bellides, kırlarda bir başına dans ederken, mevsimlerin ve bitkilerin büyümesinin tanrısı olan Vertumnus’un dikkatini çeker. Vertumnus onu yakalamak istediğinde de Bellides, papatyaya dönüşür. Ayrıca Latince savaş anlamına gelen bellum kelimesinden de türetilmiş olabilir. Çünkü bitkilerin özsuyu kılıç ve mızrakların ucunu bağlamak için kullanılan bağları ıslatmak için kullanılmıştır. Söylenceye göre çiçeklerin kraliçesi tüm çiçeklerin davetli olduğu bir şölen tertipler. Utangaç olması nedeniyle Bellis çiçeğinin kraliçeyi tebrik ettiği sözleri bir fısıltı olarak çıkar ancak rüzgar sözlerini kraliçeye taşır. Kraliçe Bellis’e utanmaması gerektiğini söyler ve bunun üzerine Bellis utanarak kızarır. Bellis çiçeklerinin taç yapraklarında yaygın olarak görülen kırmızılık bu hikaye ile anlam kazanır. Tür adı Latince çok yıllık anlamına gelir. Türün cins özelinde çok yıllık olmasına işaret eder.
Gıda
Yapraklar çiğ ya da pişirilerek tüketilmektedir. Tomurcukları salata ve çorbalara eklenmiştir.
Tıp
Büzücü özelliği vardır. Geleneksel olarak gastrointestinal ve solunum yollarının rahatsızlıklarının tedavisinde çay olarak kullanılmıştır. Yaraların tedavisinde kullanılmıştır. Yatıştırıcı, spazm çözücü, öksürük giderici, sindirimi kolaylaştırıcı, yumuşatıcı, balgam söktürücü, müshil, göz ilacı ve toniktir. Çiçek başları kaynatılarak boğaz ağrısı, karın ağrısı, öksürük ve soğuk algınlığı tedavisinde kullanılmıştır. Robinia pseudoacacia çiçekleri ve Bellis perennis çiçek başları demlenerek içildiğinde soğuk algınlığı ve bronşit vakalarında etkilidir. Yaprakları lapa halinde yara ve morluklara sarılmıştır. Ağızdaki yaraları geçirmek için yaprakları çiğnenmiştir. Meme kanseri tedavisinde etkili olduğu kaydedilmiştir. Köklerine kaynatılarak iskorbüt ve egzama tedavisinde başvurulmuştur. Bunun ayrıca solunum yolu şikayetlerini, romatizmal ağrıları ve ağrılı âdet kanamasını hafifletebileceği kaydedilmiştir.
Bilgi
Yapraklarından böcek kovucu elde edilir. Çocuklar çiçeklerinden seviyor-sevmiyor falı oynarlar. Çiçek başlarını taç halinde başlarına takarlar.
Fotoğrafları
