Bellis perennis (Koyungözü)

derleyen:

Tanımı

15 cm büyüyebilir. Yapraklar 2 ila 5 cm uzunluğunda, tüylü, daima yeşil, dairesel ya da kaşık biçimlidir. Bunlar rozet halinde yere yatıktır. Taban yapraklar saplıdır. Uzun beyaz dilsi çiçekler genellikle kırmızı uçludur. Gövde genelde yapraksızdır. Rizomlar kısa ve yayılmış haldedir. Tohumlar mayıs ile kasım aylarında olgunlaşır. Tohumlar haziran ayında doğrudan dışarı ekilebilir. -35 dereceye kadar dayanıklıdır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrupa’da yayılış gösterir ancak dünyanın büyük bölümünde doğallaşmıştır. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Orman açıklıkları, çalılıklar ve nemli çayırlarda görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Ocak ve aralık ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adı

Dilimizde koyungözü, çayır papatyası, koyun çiçeği ve beyaz papatya adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı, Libya kralının torunu Bellides’in (Bellidēs) adını taşımaktadır. Bellides, kırlarda bir başına dans ederken, mevsimlerin ve bitkilerin büyümesinin tanrısı olan Vertumnus’un dikkatini çeker. Vertumnus onu yakalamak istediğinde de Bellides, papatyaya dönüşür. Ayrıca Latince savaş anlamına gelen bellum kelimesinden de türetilmiş olabilir. Bitkilerin özsuyu kılıç ve mızrakların ucunu bağlamak için kullanılan bağları ıslatmak için kullanılmıştır. Söylenceye göre çiçeklerin kraliçesi tüm çiçeklerin davetli olduğu bir şölen tertipler. Utangaç olması nedeniyle Bellis çiçeğinin kraliçeyi tebrik ettiği sözleri bir fısıltı olarak çıkar ancak rüzgar sözlerini kraliçeye taşır. Kraliçe Bellis’e utanmaması gerektiğini söyler ve bunun üzerine Bellis utanarak kızarır. Bellis çiçeklerinin taç yapraklarında yaygın olarak görülen kırmızılık bu hikaye ile anlam kazanır. Tür adı Latince çok yıllık anlamına gelir. Türün cins özelinde çok yıllık olmasına işaret eder.

Gıda

Yapraklar çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Tomurcukları salata ve çorbalara eklenir.

Tıp

Büzücü özelliği vardır. Geleneksel olarak gastrointestinal ve solunum yollarının rahatsızlıklarının tedavisinde çay olarak kullanılmıştır. Yaraların tedavisinde kullanılır. Yatıştırıcı, spazm çözücü, öksürük giderici, sindirimi kolaylaştırıcı, yumuşatıcı, balgam söktürücü, müshil, göz ilacı ve toniktir. Çiçek başları kaynatılarak; boğaz ağrısı, karın ağrısı, öksürük ve soğuk algınlığı tedavisinde kullanılır. Robinia pseudoacacia çiçekleri ve Bellis perennis çiçek başları demlenerek içildiğinde soğuk algınlığı ve bronşit vakalarında etkilidir.